در نشست نقد داستان دو شهر مطرح شد
سبك دیكنز در ترجمه نبیلی به چشم می آید اما در ترجمه یونسی نه!
به گزارش عطر و تن در نشست نقد ترجمه كتاب «داستان دو شهر» عنوان شد: رعایت سبك دیكنز در ترجمه نبیلی به چشم می آید اما در ترجمه یونسی چنین نیست. زبانی كه این مترجم از آن بهره برده و امكان دارد عامدانه باشد، سبك ابراهیم یونسی است و دیگر سبك دیكنز نیست؛ اما به نظر می رسد قلم او فارسی تر است.
به گزارش عطر و تن به نقل از روابط عمومی موسسه خانه كتاب، شانزدهمین نشست از سلسله نشست های «زیر چتر نقد» با نقد ترجمه كتاب «داستان دو شهر » اثر چارلز دیكنز با حضور محمدرضا اربابی، رئیس انجمن صنفی مترجمان استان تهران و علی اكبر پرموزه برگزار گردید. در این جلسه دو ترجمه از «داستان دوشهر» به قلم ابراهیم یونسی و مهرداد نبیلی مورد نقد و بررسی قرار گرفت.
«داستان دوشهر» برخلاف سایر آثار دیكنز دو روایتی است
در ابتدی نشست محمدرضا اربابی بابیان این كه چارلز دیكنز نویسنده ای درجه یك است، اظهار نمود: این اثر جزو داستان های ویژه دیكنز است كه برخلاف سایر آثار او كه تك روایتی هستند، دو روایتی است و در دو شهر اتفاق می افتد. ترجمه های گوناگونی از این اثر در بازار وجود دارد ولی امروز سراغ دو ترجمه یونسی و نبیلی از این اثر رفتیم. ترجمه ابراهیم یونسی مقدم بوده و ترجمه مهرداد نبیلی نسبت به آن موخر است.
وی همینطور بیان نمود: بیشتر آثاری كه در زیر چتر نقد بررسی نموده ایم با این هدف بود كه بحث ترجمه مكرر را هم بررسی نموده باشیم و ببینیم آیا ترجمه مجدد از یك اثر توانسته چیزی را به ترجمه پیشین بیفزاید یا خیر.
او درباره یونسی و نبیلی اظهار داشت: هر دوی این افراد جزو مترجمانی صاحب نام و سبك هستند. ابراهیم یونسی به واسطه معرفی انجمن مفاخر ایران جزو برگزیدگان این انجمن است و شخصیتی نظامی داشت.
دیكنز بزرگترین نویسنده انگلستان پس از شكسپیر
علی اكبر پرموزه با اشاره به این كه جهت بررسی این اثر ابتدا باید شرایطی كه دیكنز در آن پرورش یافته را بررسی نماییم اظهار نمود: ملكه ویكتوریا در شانزده سالگی به سلطنت رسید، از سال ۱۸۳۷ تا ۱۹۰۱ملكه انگلستان است و تحولات گسترده ای بخصوص انقلاب صنعتی در این دوران رخ می دهد. یكی از اتفاقاتی كه در این دوران می افتد نقد انجیل است، در حالیكه تا آن روز كسی جرات نمی كرد بگوید كه نقصی در این دین و كتاب وارد است.
او اضافه كرد: نوشتن كتاب داروین هم یكی دیگر از تحولات این دوران است. داروین و چارلز لایل اصول جغرافیا را می نویسند و مبانی مسیحیت را زیرسوال می برند. مبانی كه در گذشته می گفت زمین و كلیسا مركز جهان است. این كتاب ها باورهای مسیحیت را زیرسوال برد. چارلز دیكنز ماحصل این دوره است.
این مترجم همینطور بیان نمود: ما نویسندگان دیگری را می بینیم كه به تقلید از مسائل علمی باورشان نسبت به دین از بین رفت. ازجمله جورج الیوت كه نویسنده خانوم است و با اسم یك مرد كتاب می نویسد؛ به این علت كه دوره خواندن و نوشتن برای طبقه متوسط زنان نبود. ازاین رو شخصی مانند الیوت برای نوشتن در قامت یك مرد ظاهر می شد.
او با بیان این كه اصولا رمان برای طبقه متوسط نوشته می شد و زبان شعر و نظم زبان اشرافیت بود اظهار داشت: چارلز دیكنز در این دوره كه به اوج شكوفایی رمان مشهور است رشد می كند و خویش را بعنوان بزرگترین رمان نویس انگلستان در قرن نوزدهم مطرح می كند. حتی گفته می شود او پس از شكسپیر بزرگترین نویسنده انگلستان به حساب می آید.
دیكنز منتقد اجتماعی و ناقد برجسته ویكتوریایی بود
او درباره نحوه انتشار رمان در آن زمان اظهار نمود: در دوره ویكتوریا صنعت چاپ به وجود آمده بود و انگلستان پارلمان داشت و دولت مطلق در دست كلیسا یا ملكه نبود. رمان در این زمان به صورت دوره ای چاپ می شد یعنی فصل كوچكی از رمان را در مجلات منتشر می كردند بنابراین رمان طولانی می شد و مجبور بودند به مدت یك یا دوسال یك رمان را به صورت ماهانه یا هفته ای چاپ كنند بعد از آن، در چارچوب كتاب منتشر می شد.
این مترجم با بیان این كه دیكنز تا سن دوازده سالگی در شرایط خانوادگی خوبی زندگی می كرد و توانسته درس بخواند و اغلب آثار كلاسیك پیش از خویش را مطالعه كند اظهار نمود: دیكنز پدر عیاشی داشته و ازاین رو مجبور بود از سنین كودكی كار كند كه این امر تأثیر عمیقی بر زندگی و شخصیت دیكنز می گذارد. ما دیكنز را با «دیوید كاپرفیلد»، «آرزوهای بزرگ» و «داستان دوشهر» می شناسیم، او منتقد اجتماعی و ناقد برجسته ویكتوریایی بود. این نویسنده ملقمه ای از خنده و گریه را برای مردم آن زمان می سازد. چیزی كه دیكنز را متفاوت از دیگر نویسندگان می كند این است كه او روی مسائل اجتماعی حساس بود. دیكنز معتقد بود كه هنر در خدمت زندگی است.
او با اشاره به این كه دیكنز «داستان دو شهر» را در سال ۱۸۵۹ چاپ می كند اظهار داشت: داستان درباره انقلاب ۱۷۸۹ فرانسه است، اما دیكنز داستان را از سال ۱۷۷۵ شروع می كند، یعنی زمانی كه مقدمات انقلاب فرانسه چیده می شود.
پرموزه با بیان این كه در نقد علمی موقعیت نویسنده و مترجم اهمیت دارد خلاصه ای از «داستان دو شهر» را توضیح داد.
یونسی در زندان آثار نویسندگانی چون دیكنز را ترجمه كرد
این مترجم با اشاره به این كه بالغ بر ۱۵ترجمه از این رمان وجود دارد و ابراهیم یونسی سال ۱۳۴۶ترجمه خود از این اثر دیكنز را منتشر نمود كه بعد از آن بارها تجدید چاپ شد، درباره این مترجم عنوان كرد: یونسی عضو حزب توده بود و مدتی را در زندان سپری نمود و همان جا آثار نویسندگان بزرگی مانند دیكنز را ترجمه كرد.
ترجمه «داستان دوشهر» ۴۰سال طول كشید
او درباره دیگر مترجم مورد بحث، مهرداد نبیلی اظهار داشت: وی در هند در مدرسه انگلیسی ها تحصیل كرد و پس از انقلاب از ایران می رود و در انگلستان در رادیو بی بی سی فارسی مشغول به كار می شود. نبیلی در طول عمر خود آثار ترجمه زیادی ندارد و ترجمه كتاب «داستان دوشهر» ۴۰سال طول كشید. در اینجا این سوال مطرح می شود كه آیا این مدت زمان برای ترجمه یك اثر مناسب است؟ زبان زایاست و روز به روز متحول شده و پیشرفت می كند. ترجمه یك اثر باید ۶ماه تا یكسال و نهایتا اگر تعداد صفحات زیاد بود دوسال طول بكشد.
او اضافه كرد: نبیلی می گوید كه برای خط به خط اثر دیكنز وقت گذاشته است؛ این كتاب را یك كار ادبی سنگین می داند و بنابراین باید با دقت ترجمه شود و نهایتا دقت او متنی را تحویل داد كه خوانش سختی دارد. نسخه كار نبیلی، نسخه ویراستاری شده است و به نسخه اصلی دسترسی نداریم.
ویرایش ترجمه «داستان دوشهر»، كار را شهید كرده است
محمدرضا اربابی با اشاره به همین مبحث عنوان كرد: نبیلی ادعا می كند كه این اثر ترجمه او نیست و ویرایش زیادی روی آن انجام شده است و حتی كریم امامی مقاله ای در پشتیبانی از نبیلی می نویسد و اصطلاحا اعتقاد دارد ویرایش كار را شهید كرده است.
در ادامه علی اكبر پرموزه مثال هایی از هر دو اثر زده و اظهار نمود: مترجم در ترجمه موظف است كه آرایه های ادبی را در نظر بگیرد و باید بداند چه متنی و برای چه كسی ترجمه می كند.
اربابی در این حوزه بیان نمود: رعایت سبك دیكنز در ترجمه نبیلی به چشم می آید اما در ترجمه یونسی چنین نیست. زبانی كه این مترجم از آن بهره برده و امكان دارد عامدانه باشد، سبك ابراهیم یونسی است و دیگر سبك دیكنز نیست؛ اما به نظر می رسد قلم او فارسی تر است و در زبان فارسی چیره دست تر است.
ترجمه یونسی تقلیل گرا است
پرموزه با اشاره به این كه ترجمه نبیلی از «داستان دو شهر» برای خواننده سخت و سقیل است و ویراستار در كار ترجمه او بسیار دست برده و تا حدودی اعمال سلیقه كرده است اظهار داشت: مترجمان باید با نكات ویرایشی آشنا باشند درغیر این صورت كارشان زیر دست ویراستار اصطلاحا شهید می شود.
در ادامه اربابی اظهار نمود: در اینجا با دو مترجم یكی مبدا گرا ودیگری مقصد گرا روبه رو هستیم. با توضیحات آقای پرموزه تا این قسمت، ترجمه نبیلی مبداگرا بوده و ترجمه یونسی مقصدگرا است و انتقال مفهوم صورت گرفته است. اگر بخواهیم از نگاه فرهنگی بررسی نماییم ترجمه یونسی تقلیل گرا است.
پرموزه در این حوزه بیان نمود: بله ترجمه یونسی تقلیل گرا و خواننده محور است. نبیلی گاهی در كار ترجمه خود استعاره ساخته و از متن مبدا فراتر رفته است.
این مترجم درباره خصوصیت های ترجمه نبیلی اظهار داشت: زبان نمادین، استعاری و كنایی دیكنز را به همان شكل انتقال داده است. از نظر ساختار سبك و نگارشی تحت الفظی متمایل به سبك دیكنز است. همه آرایه های ادبی دیكنز را رعایت كرده و بدان هم افزوده است. ترجمه نبیلی برای خواندن عمیق اثر موثر است و خوانش آن معادل خوانش متن مبدا است. كسی كه می خواهد با سبك دیكنز آشنا شود می تواند سراغ ترجمه نبیلی برود.
ترجمه یونسی مناسب خواننده هایی است زمان كمتر دارند
او درباره خصوصیت های ترجمه یونسی اظهار نمود: خواننده محور است، استانداردهای زبان فارسی رعایت شده، بومی سازی شده است، عناصر فرهنگی زبان مبدا به صورت كامل منتقل نشده، سبك مترجم از سبك نویسنده مشهودتر است و هرجا از انتقال مفاهیم فرهنگی ناتوان بوده است آنرا انتقال نداده است.
او همینطور اظهار داشت: در نتیجه ترجمه یونسی مناسب حال خواننده هایی است كه می خواهند زمان كمتری را صرف خواندن ترجمه كنند. ترجمه نبیلی سنگین است و از كلمات كهنی بهره برده كه بعضی حتی منسوخ شده اند اما ارزش ادبی خویش را دارد.
نوشتن مقدمه مترجم سبب می شود خواننده با ایدئولوژی او به متن نگاه كند
این مترجم با اشاره به این كه نبیلی بر ترجمه خود مقدمه نوشته است اظهار داشت: وی در مقدمه درباره اثر چیزی به میان نیاورده بلكه از خود و این كه چطور سراغ ترجمه این اثر رفته و چهل سال كارش طول كشید گفته است. ولی مقدمه را به شكلی ننوشته كه نگاه خواننده را به متن تغییر دهد.
وی ادامه داد: گاهی مترجم با نوشتن مقدمه ترجمه را برای خواننده آماده می كند تا مخاطب با عینك ایدئولوژیك مترجم به متن نگاه كند. البته ناشر هم برخی مواقع چنین كاری می كند؛ یا خود مقدمه را می نویسد یا مترجم را وادار به این كار می كند تا قبل از آن كه خواننده به متن برسد ذهنیتش شكل بگیرد.
نبود مقدمه مترجم خلایی در ترجمه امروز است
محمدرضا اربابی با اشاره به این كه كمتر مترجمی را در ایران می توانید پیدا كنید كه مانند نجف دریابندری بر ترجمه خود مقدمه بنویسد اظهار نمود: مقدمه ای كه نه تنها درباره نویسنده و كتاب سخن گفته بلكه درباره استراتژی های خود در ترجمه بعنوان مترجم هم نوشته است. یكی از چیزهایی كه بعنوان یك خلا جدی در ترجمه های امروز ما هست، نبود مقدمه های خوب است.
وی با اشاره به این كه پاورقی ها، مقدمه و پیرامتن اطلاعاتی هستند كه به ارزش و غنای متن اضافه می كنند و اگر مترجم سوار بر متن نباشد نمی تواند این اطلاعات را به ما بدهد، درباره علل نبود مقدمه خوب از جانب مترجم اظهار داشت: اول این كه مترجمان در رقابت هستند و برای تجارت خود مجبورند با سرعت بیشتر ترجمه كند. دلیل دیگر این كه خیلی از مترجمان نمی توانند درباره ترجمه حرف بزنند. به نظر من با خواندن كتاب هایی كه مقدمه ای خوب دارند گویی دو كتاب خوانده اید.
در انتها یكی از حضار اظهار داشت: بعضی از مترجمان هم نمی خواهند با نوشتن مقدمه تفكر خویش را به ذهن مخاطب منتقل كنند و خواننده از دید آنها كتاب را بخواند و می خواهند نخستین برخورد مخاطب با متن باشد.
این مطلب را می پسندید؟
(2)
(0)
تازه ترین مطالب مرتبط
نظرات بینندگان در مورد این مطلب