در انتخابات اتحادیه ناشران و کتابفروشان دعوا بر سر چیست؟
عطر و تن: یکی از ناشران، سیستم انتخاباتی اتحادیه ناشران و کتابفروشان را یکی از ضعف های این نهاد دانسته و معتقد می باشد، اتحادیه به تحول اساسی نیاز دارد.
به گزارش عطر و تن به نقل از ایسنا، دوره چهارساله اتحادیه ناشران و کتابفروشان در ایام پایانی خود قرار دارد؛ دوره ای که با چالش آغاز شد و با چالش هایی چون شیوع ویروس کرونا و بحران ارزی ادامه یافت. اتحادیه در این دوره با مسئله هایی چون مشارکت در برگزاری نمایشگاه کتاب، مخالفت جدی و بعد مشارکت در برگزاری نمایشگاه مجازی کتاب، فعالیت جدی و بعد سکوت در قضیه قاچاق کتاب و از همه پررنگ تر، بحران کاغذ، دست به گریبان بود. ماجرای اختصاص کاغذ دولتی چالشی برای آنها تبدیل شد که ناشرانی معتقدند اتحادیه در ماجرای کاغذ عملکرد بدی نداشت، گروهی هم معتقدند عملکرد قابل دفاعی نداشت و عملا به آبروی اتحادیه و شاخصه های نقش آفرینی اش در زمینه نشر، لطمه اساسی خورد.
حال در آستانه انتخابات دور جدید هیات مدیره، نیمچه رقابت هایی شکل گرفته و ائتلاف ها و لیست های انتخاباتی نامزدها هم بروزهایی یافته اند اما در این میان چند نکته جالب به نظر می آید. یکی این که در ائتلافی، هم دست اندرکاران آن ماجرای توزیع کاغذ ارزان دولتی که بعدها انتشار اطلاعات مربوط به آن رنگ و بوی افشاگری به خود گرفت، حضور دارند، هم منتقدان و درحقیقت نزدیکان به جریان افشاگر مقابل دست اندرکاران پیشین. یا در بین نامزدها افرادی دیده می شوند که در همان ماجرا این پرسش ها درباره ی ایشان عنوان شد که چگونه با وجود آنکه ناشر کتاب های کنکور هستند، هزاران بند کاغذ ارزان با ارز دولتی دریافت نمودند، درحالی که ناشرانی در زمینه عمومی و غیر درسی از گرفتن مایحتاج خود عاجر ماندند، پس چگونه مقرر است این افراد به عنوان عضو هیات مدیره، حامی حقوق ناشران غیرمتمول باشند؟
یک نکته دیگر هم در این میان بروز یافته و آن هم «مصلحت سکوت» می تواند لقب بگیرد. ناشرانی وجود دارند که همیشه و ازجمله در گروههای مدیران نشر در پیامرسان ها و رسانه های اجتماعی، مدام در طول سال و درباره ی هر موضوعی مشغول اظهار نظر هستند اما می توان گفت، بیش از ۹۰ درصد آنان برای انجام مصاحبه درباره ی عملکرد اتحادیه ناشارن و کتابفروشان در دور گذشته و چشم انداز دور آینده، سیاست سکوت را اولویت خود دانسته اند.
دراین زمینه بیشتر بخوانید:
اتحادیه ناشران و کتابفروشان و بازی دو سر باخت!
با این وجود، موضوع عملکرد اتحادیه ناشران و کتابفروشان را با محوریت نمایشگاه کتاب و واسپاری امور به صنف، مسئله کاغذ و قاچاق کتاب، با تعداد از ناشران درمیان گذاشته ایم که در ادامه مصاحبه هایی در ارزیابی عملکرد اتحادیه در پی می آید.
ضعف اطلاع رسانی
حمید نورشمسی، مدیر انتشارات کتاب تداعی و کتابفروش، در گفت و گو با ایسنا درباره ی عملکرد اتحادیه ناشران و کتابفروشان تهران با اشاره به اینکه این نهاد به عنوان فراگیرترین تشکل صنفی، «خانه امید» بخش بزرگی از ناشران و کتابفروشان نه فقط در تهران، بلکه سراسر کشور است، اظهار داشت: اتحادیه ناشران برای همه مان محترم و گرامی است، بنا بر این انتظار از آن خیلی بالاست. فکر می کنم مهم ترین چالشی که این دوره از هئیت مدیره با آن روبه رو بود و شاید نتوانست آنچنان که باید و شاید از عهده اش بر بیایید، شفافیت و اطلاع رسانی صحیح و کافی است. اتحادیه بیش از هر چیز از نبود یک روابط عمومی منسجم رنج می برد؛ وعده ای که در طول برگزاری انتخابات دوره پیش از سوی نامزدهای برنده انتخابات داده شده بود اما به انجام نرسید. این بخش می توانست با اطلاع رسانی و توضیح درباره ی عملکردها جلوی خیلی از شبه ها و بی اطلاعی ها را بگیرد.
او با تکیه بر اینکه اتحادیه ناشران به شدت در اطلاع رسانی ضعف دارد، اظهار داشت: اتحادیه یک کانال تلگرامی دارد که در این کانال جز اطلاعیه های اتاق اصناف و تبریک و تسلیت اعیاد و مناسبت های تقویم، مطلب خاص دیگری به اعضاء اطلاع رسانی نمی گردد. درباره ی وب سایت آن هم که می توانید خودتان به آن رجوع کنید و کاربردی بودنش را بسنجید.
کاش سیستم انتخاباتی متفاوت بود
نورشمسی افزود: اعضای اتحادیه ناشران دوست دارند بدانند اتحادیه، چه عملکرد و دستاوردی برایشان داشته است. ای کاش سیستم انتخاباتی و تجدید هیئت مدیره اتحادیه مانند شرکت های سهامی عام بود؛ یعنی مجمع عمومی تشکیل می شد، اعضاء دعوت می شدند، هیئت مدیره قبلی گزارش عملکرد می داد، سپس اعضاء راجع به آن موضوع نظر داده و به عملکرد هیئت مدیره نمره می دادند. چرا اتحادیه ما سالی یک دفعه اعضاء را جمع نمی کند و راجع به اقدامات انجام شده، گزارشی نمی دهد یا با اعضاء درباره ی آنچه انتظار دارند، هیئت مدیره برای آنها انجام دهد، همفکری نمی کند؟
او با اشاره به اینکه هیئت مدیره و اعضای اتحادیه دو جزیره جدا از هم شده اند، اظهار داشت: این مساله برای صنف نشر بسیار زیان بار است. انتخابات این تشکل باید بصورت مجمع عمومی برگزار می شد تا کسانی که می خواهند نامزد باشند، در آن مجمع اعلام کاندیداتوری می کردند، رسما برنامه می دادند و خودشان را در معرض پرسش و پاسخ و به اصطلاح وزن کردن سایر اعضاء قرار می دادند و در آن جا مشخص می شد چه اتفاقی باید بیفتد. حتی اگر این اتفاق هم میسر نیست، حق اعضاء است که سالانه در چند نشست عمومی صنفی از فعالیت اتحادیه خودشان باخبر و خواسته هایشان را بیان و با هم همفکری کنند.
این ناشر با اشاره به نامزدهای پانزدهمن دوره هیئت مدیره اتحادیه که انتخاباتش روز سه شنبه (نهم اسفندماه) برگزار می شود، اظهار داشت: یک سری افراد با عنوان کاندیدای "مستقل" خودرا معرفی کرده و برنامه هایشان را منتشر می کنند که باید این برنامه ها توسط اعضاء سنجیده شود که آیا گره ای از کار صنف باز می کند یا نه؟ یک سری افراد هم از اعضای هیئت مدیره فعلی هم بودند که بر طبق عملکرد و میزان تأثیرگذاری شان می توانیم درباره ی انتخاب آنها تصمیم بگیریم. ولی اتفاق عجیبی که در این انتخاب افتاده است، شکل گیری جمع هایی است که می خواهند در هیئت مدیره حضور داشته باشند اما نه برنامه شفافی دارند و نه برنامه ای کاربردی مبتنی بر رفع نیازهای روز و واقعی ناشران و کتابفروشان و البته به این مساله باید حضور چهره هایی را اضافه کرد ادعا می کنند، می توانند مسائل صنف نشر را گرفتار تحول کنند اما در عملکردشان در نهادها و مؤسسات و مجامع نشر در دوره های گذشته عملکرد شفافی نداشته اند و گاهی در دوره های مختلف بر طبل ناکارآمدی اتحادیه می کوبیدند.
آیین نامه ای غیر شفاف
نورشمسی درباره ی مسئله کاغذ نیز بیان کرد: منکر تلاش اتحادیه فعلی و اتحادیه قبل تر از آن برای ساماندهی موضوع کاغذ نیستم. اما می بینم دوستان می گویند کاغذ برمبنای بخشنامه ای، اختصاص و توزیع شده است. من به عنوان عضو اتحادیه، این بخشنامه را ندیده ام و بسیاری از همکاران من نیز این بخشنامه را ندیده اند. معین نیست این بخشنامه کجا انتشار یافته و چه کسی آنرا نوشته است. آیا اعضاء از این بخشنامه باخبر بودند و یا آنرا دیده و راجع به آن نظر داده بودند یا نه؟ انتظار داشتیم هیئت مدیره بیاید درباره ی این مساله حداقل به رسانه ها پاسخ دهد. این روزها در بین اعضای صنف درباره ی موضوع اختصاص کاغذ بحث های زیادی مطرح است وشاید هم برخی تصمیم ها و اختصاص ها توجیهی داشته اما موضوع اصلی این است که در فضای غیر شفاف و بدون اطلاع رسانی فقط شبهه ها هستند که باقی می مانند
برخورد محافظه کاران
نورشمسی درباره ی مسئله برون سپاری و واگذاری امور نمایشگاه به صنف نیز اظهار داشت: معتقدم دراین زمینه اتحادیه مقداری از موضع محافظه کاری برخورد کرد و این فرصت تاریخی را که می توانست نقش موثر و تأثیرگذاری هم در موضوع نشر کتاب و برگزاری نمایشگاه کتاب داشته باشد را بواسطه اختلاف نظرهای داخلی از دست داد. حداقل انتظار اعضاء این است گزارشی منتشر می شد که ما این کارها کردیم و این مذاکرات را انجام دادیم و به این نتایج رسیدم و به سبب این مقصود میسر نشد.
او با تکیه بر اینکه برگزاری نمایشگاه کتاب توسط اتحادیه طی سالهای اخیر فرقی با برگزاری نمایشگاه توسط وزارت ارشاد نداشت، افزود: عملا در این مساله اتفاق کاربردی و راهگشایی برای ناشران نیفتاد جز اینکه یکسری آدم ها و مسئولان عوض شدند. عده ای وزات ارشاد را متهم می کردند که یک سری غرفه ها را به آدم ها خاص می دهد و وقتی امور دست خودشان افتاد، همین بهتان ها به خودشان هم وارد شد. انگار در این مساله همه از یک پلت فرم مشخص پیروی می کردند و به صورتی سهم خودرا برداشتند و در عمل اتفاقی برای بدنه و بخش مستقل و ناشران کوچک، جوان و رو به رشد و آینده دار نیفتاد.
نورشمسی درباره ی مسئله قاچاق کتاب نیز اظهار داشت: همین الان و در روز روشن، در میدان انقلاب و کنار خیابان میز می گذارند و کوهی از کتاب که مشخص است کپی بدون مجوز و بدون مجوز از آثار پرفروش ناشران زحمتکش است را با کارتخوان می فروشند. دقت اگر بکنید این بساطی ها سیم کشی برق هم می کنند و کتاب ناشرانی را می فروشند که در همانجا کتابفروشی دارند. این چه مسئله ای است که هیچ نهاد صنفی و غیر صنفی نمی تواند درباره ی آن تصمیم بگیرد. در همین تهران در هر مرکز خریدی که می رویم، یک غرفه به وجود آورده اند و کتاب ها را با ۵۰ درصد تحفیف می فروشند. چرا این مساله فقط در صنف نشر اتفاق می افتد؟ آیا کسی جز تشکل صنفی ما باید برای مقابله با آن گام بردارد؟ ناشر و کتابفروش با این وضعیت اقتصادی جاری، کتاب تولید می کنند تا هم یک کار فرهنگی کنند و هم اقتصادشان را بچرخانند اما وقتی کارشان گل کرد تازه باید شاهد عینی سوختن سرمایه و ذوق و تلاششان باشند. در سالهای قبل دادسرای ویژه برای امور نشر بوجود آمد، یکی از کارکردهای صنف می توانست این باشد که از این ظرفیت برای مقابله با این مساله استفاده نماید.
این ناشر و کتابفروش در آخر تاکید کرد: بنظر می رسد ساختار و نظام اداری اتحادیه ناشران و کتابفروشان باید گرفتار اصلاح اساسی شود و اعضای صنف باید این مساله را مطالبه کنند و از انفعال فعلی بیرون بروند و این مساله است که صنف را پویاتر خواهدنمود.
نگاه سنتی اتحادیه به ناشران دیجیتال
علی محمدپور، دبیر انجمن ناشران دیجیتال کودک و دبیر کمیته کتاب دیجیتال نیز با اشاره به اینکه از زاویه دیگری به اتحادیه نقد دارد، اظهار داشت: نگاه نهادهایی مانند ما به اتحادیه، یک اتحادیه صنفی است که باید به دغدغه های ما نیز توجه می کرد و رویکردش با اتفاقاتی که در دنیای نشر می افتد هماهنگ تر و همسوتر می بود؛ یعنی اگر اتحادیه، اتحادیه صنف است چشم اندازش وسیع تر، اطلاعاتش بیشتر و حرکت هایش برای آینده بازار نشر به روزتر بود.
او با اشاره به اینکه اگر صنف، مسائل آینده بازار نشر را در نظر نگیرد، صنف را با چالش هایی روبه رو می کند کماکان که روبه روست، اظهار داشت: مولفان، ناشران و کتابفروشان قسمتی از زنجیره کتاب هستند که از عوامل بیرونی تأثیر می گیرند و فقط اتفاق های درون صنفی نیست که این بازار را تحت تأثیر قرار می دهد. بطورمثال گرانی دلار موجب افزایش قیمت کاغذ می شود و طبیعتا اتحادیه برنامه هایی برای کاهش فشار به روی ناشران اتخاذ می کند. یا گسترش فضای مجازی و کپی شدن شدید کتاب ناشران، با آنها و کتابفروشان لطمه جدی می زند. قسمتی از کپی شدن کتاب های ناشران دانشگاهی به خاطر فتوکپی در خود دانشگاه هاست.
این فعال صنعت نشر با تکیه بر اینکه بخشی زیادی از لطمه های نشر به خاطر تغییرات فناوری است، اظهار داشت: ابزار کپی به آسانی در دسترس می باشد، پس باید جمع نماینده های صنف تدابیری دراین زمینه اتخاذ کنند و پیگیر باشند تا بتوانند راه حل عرضه کنند. یا اگر کتاب های ناشران در کانال ها، پیج ها و سایت ها در دسترسی قرار می گیرد، کارگروه ویژه ای در اتحادیه تشکیل گردد تا بصورت تخصصی و حتی بین المللی بتواند آنها را دنبال کند؛ یعنی بتواند به عنوان اتحادیه صنفی و قانونی با شرکت هایی مانند تلگرام مکاتبه کرده تا پیج مورد نظر را به خاطر رعایت نکردن کپی رایت و تضییع حقوق ناشران ببندد.
او اضافه کرد: صیانت از حقوق ناشران و کتابفروشان فقط در جست وجوی زیرزمینی کتاب نیست. البته این مساله هم برای مدتی بود. آیا در دوره اخیر موضوع قاچاق زیرزمینی کتاب نبود یا کم شده بود؟ اتفاقات خیلی خیلی بیشتر شده بود برای اینکه ابزارهای تولید و فروش آسان تر در دسترس گرفته بودند؛ یعنی هم تولید کتاب آسان تر بود و هم فروش به بهانه یا با زمینه فضای مجازی و سایت های اینترنتی آسان تر شده بود.
محمدپور اشاره کرد: در سالهای اخیر اتفاق های در رابطه با کپی آثار ناشران چه بصورت الکترونیکی و چه چاپی به شدت بیشتر شد ولی عجیب است که ععکس العمل اتحادیه را کمتر دیدیم. به عنوان کسی که مسائل را از بیرون می بینم، بهانه اینکه «دولت با ما همکاری نمی کند»، بهانه مناسبی نیست. مانند این است که من نان احتیاج دارم و ماشین پیدا نمی کنم که بروم و نان بخرم. این بهانه نبود همکاری ها و امکانات، کافی نیست و قسمتی از فعالیت ها نیازی به همکاری دولت ندارد بطورمثال اینکه کارگروه تخصصی شکل بدهیم و بتوانیم پیج ها و کانال ها و سایت ها را ببندیم نیاز به همکاری جایی نداشته برای اینکه بیشتر کار تخصصی است.
او با اشاره به پیدا کردن برخی از سرشاخه های کپی زیرزمینی کتاب توسط یکی از پلت فرم های فروش اظهار داشت: در جلسه ای که با مسئول کتاب یکی از پلت فرم های بزرگ فروش(دیجی کالا) که ۱۵ درصد از فروش کتاب ایران در بستر این پلت فرم اتفاق می افتد داشتیم، می گفت ۴۰ سرشاخه کپی کتاب را پیدا کردیم، اینکه چه کتاب هایی از کدام ناشر را کدام یک از ناشران کپی کرده، همه اطلاعات آنها از عکس و کپی کارت ملی تا آدرس و شماره تماس را ارائه دادیم و گفتیم اگر دنبال کپی کارها می گردید، می توانیم اطلاعات را به شما بدهیم. آنچه دست ماست این بود که صفحه شان را ببندیم که بستیم اما خب آنها جای دیگری فعالیت می نمایند. اما هیچ اقدامی توسط اتحادیه انجام نشد. این عجیب است که این پلت فرم برای رسیدن به آنها هزینه کرده است اما کسی از اتحادیه به توجهی نشان نداده است. به نظر فعالیت اعضای صنف نشر با رویکرد صنفی نبود، صنف بوده اما فعالیت ها صنفی نبوده است.
این ناشر با اشاره به رشد نشر الکترونیک در کشور اظهار داشت: تا حالا اتحادیه ناشران به رشد نشر الکترونیک کمکی نکرده؛ به این معنا اگر نشر الکترونیک قسمتی از بازار نشر است، خب آنها به دل اتحادیه بیایند و همزمان اگرچه به توسعه بازار کمک گردد، به ناشران آموزش داده شده و تشویق شوند. این درحالی است که اتحادیه به این گروه از بازیگران، با دید خلافکار نگاه می کند. حوزه های نوین نشر از نظر دوستان، غیر قابل کنترل و مدیریت هستند و زمینه کپی آثار را فراهم می آورد که این نگاه از روی بی دانشی است. حوزه ناشران دیجیتال و الکترونیک به لحاظ فنی بسیار قوی هستند و کسی جایی ندیده که کتاب از اپلیکیشن های مختلف برداشته شود برای اینکه متن ها رمزگذاری می شود. دیدگاه اتحادیه به نشر الکترونیک دیدگاهی سنتی و قدیمی است و می توان گفت اتحادیه نگاهی به حوزه های جدید نشر نداشته است.
محمدپور با اشاره به اینکه نشر تابعی از فناوری است، اظهار داشت: تولد نشر با فناوری بوده است. از زمانی که دستگاه چاپ آمد، صنعت نشر شکل گرفت. دستگاه افست که آمد، نشر متحول شد و کلی ناشر متولد شدند. اگر تولید کتاب با تیراژ بالا هم نباشد، کتابفروشی هم وجود ندارد. اثر زمینه اصلی نشر است اما فناوری موجب ایجاد نشر شده است. این فناوری درحال توسعه است، از چاپ های سنگی و سربی گرفته تا چاپ افست و حالا دیجیتال است که به آسانی و سرعت دردسترس است. نشر صوتی و الکترونیکی هم فناوری جدیدی است که در بستر اینترنت فراگیر شده است. این تحولات نشان می دهد، این حوزه باید متحول شده و به روز باشد و این مساله هم باید نمود بیرونی پیدا کند که چنین چیزی را ندیده ام. یکی از ضعف های اتحادیه به سبب این رویکردهاست.
اتحادیه مونوپلی شده
این فعال نشر یکی دیگر از ضعف های اتحادیه را مونوپلی شدن آن دانسته و توضیح داد: بیشتر اعضای اتحادیه ناشران و کتابفروشان را کتابفروشان می سازند که آنها هم تحت تأثیر تعدادی از ناشران عمومی هستند. در این بین گروهی از ناشران بزرگ عمومی که توان هدایت و مدیریت این گروه کتابفروشان را دارند، با رای شان اتحادیه را در دست می گیرند. در حقیقت عده ای از ناشران برمبنای منافع خود می توانند رای کتابفروشان را مدیریت کنند. می توان گفت بیشتر اعضای اتحادیه کتابفروشان هستند و بازیگران تأثیرگذار آن تعداد از ناشران که برآیند کل بازار نیستند و کسانی که می بینند نمی توانند تأثیر بگذارند، کنار میکشند.
او با اشاره به حاشیه های انتخابات دوره چهاردهم اظهار داشت: آن زمان رقابت شدید بود و گروهی از دوستان با ابزار بهتان زنی گروه دیگر را به بهانه ایجاد کتابفروشی بزرگ و تأثیر این اقدام بر ورشکستیگی کتاب فروشی های کوچک، توانستند رای کتابفروشان را بزنند. این ها نشان می دهد، بازیْ بازیِ بدی است و این بازی بد نتیجه اتحادیه را بد کرد. اگر دولت می خواهد دیگر پشت اتحادیه نباشد، من به دولت حق می دهم. اتحادیه زمانی اتحادیه است که تمامی بازیگران و موثران را در دل خود داشته باشد. این انحصارگرایی، بازی سازی و اینکه گروه خاصی قدرت داشته باشند، حق طبیعی دولت می باشد که کنار بکشد و حمایت لازم را از اتحادیه نداشته و از انجمن ها حمایت کند.
علی محمدپور ابراز امیدواری کرد در انتخابات آینده اتفاق دیگری بیفتد و اتحادیه ناشران و کتابفروشان تخصصی تر شود و سپس توضیح داد: یعنی اتحادیه ناشران از اتحادیه کتابفروشان جدا شده و هرکدام به مسائل خود بپردازند. همانطور که گفتم بیشتر اعضای اتحادیه را کتابفروشان می سازند اماچقدر دغدغه های آنها پیگیری شد؟ خیلی کم. بیشتر اعضای هیئت مدیره هم ناشران بودند و گاه اتفاق افتاده که صد در صد اعضا هیئت مدیره ناشر بودند. شاید یکی از راه کارها تخصصی شدن اتحادیه باشد تا بصورت تخصصی به موضوعات بپردازد و موضوعات مشترک هم با نشست ها و گارگروه های مشترکحل شود و باهم به همکاری بپردازند که الان اینگونه نیست.
منبع: atrotan.ir
این مطلب را می پسندید؟
(1)
(0)
تازه ترین مطالب مرتبط
نظرات بینندگان در مورد این مطلب