پرویز شهدی:
رونویسی از ترجمه های کلاسیک مد شده!
به گزارش عطر و تن، پرویز شهدی با اشاره به اینکه در فرانسه کتاب های کلاسیک را به هر مترجمی نمی سپارند، می گوید: در ایران هرکسی هر کتابی را می تواند ترجمه کند و رونویسی از ترجمه های آثار کلاسیک مد شده است.
این مترجم در گفتگو با ایسنا در رابطه با ترجمه و شبه ترجمه ها با تاکید بر اینکه مترجم باید امانت دار باشد، اظهار نمود: مترجم نباید در نوشته، طرز فکر و سبک و سیاق نویسنده دخل و تصرفی داشته باشد، چونکه این کار مانند اینست که دارد داستان را به روایت خود تعریف می کند، در حالیکه وظیفه مترجم این است، داستان را آن طور که نویسنده نوشته، بیان کند.
او اضافه کرد: البته مترجم مانند هر خواننده دیگری می تواند برداشت خویش را از داستان و یا رمان داشته باشد اما نباید در کار نویسنده دخل و تصرف کند، چونکه این امانت داری نیست.
شهدی خاطرنشان کرد: البته امکان دارد اصطلاح ها، جمله ها و واژه هایی در متن باشد که معادل آنرا در فارسی نداشته باشیم؛ شما متن را می خوانید، در ذهنتان چیزی را درک می کنید اما زمانی که می خواهید آنرا به فارسی برگردانید، می بینید در زبان فارسی اصطلاح و یا واژه ای که مفهوم را برساند، نداریم.
مترجم «زمین آدم ها»، «بارون درخت نشین» و «شوالیه ناموجود» در ادامه در توضیح برخورد خود با اصطلاح ها و واژه هایی که معادل آنرا در زبان فارسی نداریم، اظهار داشت: زمانی که به چنین واژه هایی بر می خورم، ابتدا سراغ فرهنگ زنده یاد نفیسی می روم تا ببینم چیزی در رابطه با آن نوشته است یا نه؟ (این کتاب، فرهنگ خوبی است اما معادل هایی که زنده یاد نفیسی به کار برده، بیشتر عربی هستند) اگر معادل را پیدا نکنم، سراغ لغت نامه اکسفورد می روم تا ببینم معادل آن در انگلیسی چیست. بعد فرهنگ لغت زنده یاد آرین پور را نگاه می کنم تا ببینم او چه چیزی پیشنهاد داده است. اگر هیچ کدام از این ها نشد فرهنگ لغت فرانسه به فرانسه روبرت را می بینم، در آن جا جمله ها و واژه هایی که پیچیدگی دارد، توضیح داده شده است. به این ترتیب، گاه یک واژه، یک روز را از من می گیرد.
او اضافه کرد: مترجم تا جایی که می تواند باید در محدوده نویسنده باقی بماند، مگر در مواردی که جمله یا کلمه پیچیدگی دارد؛ مثلاً در کتاب «دژ» نوشته اگزوپری، او اصطلاح هایی به کار برده بود که معادلش را نداشتیم و بخش هایی هم جریان سیال ذهن بود که نمی شد آنرا مانند یک کتاب معمولی و به این سادگی ها ترجمه کرد.
شهدی با تکیه بر این که مترجم نباید در متن دست ببرد اظهار داشت: مترجم اگر برداشتی دارد می تواند در پیشگفتار کتاب بگوید کما اینکه برای کتاب «جنایت و مکافات» یک پیشگفتار ۲۴ صفحه ای نوشتم و موضوع هایی را مطرح کردم مثلاً چرا داستایوفسکی برای کشتن تبر را برگزیده است؟ یا چرا اسم شخصیت اصلی راسکولنیکوف است؟ راسکول به روسی یعنی یاغی؛ چند قرن پیش عده ای از مذهب ارتدکس بیرون رفته و فرقه ای برای خود درست می کنند، راسکولنیکوف هم در داستان یک جوان یاغی است و مرام هایی دارد که فکر می کند، درست است.
شهدی در رابطه با تألیف ترجمه ها و اینکه به نظر می آید این مورد در میان مترجمان قدیمی بیشتر رایج بوده و برخی ایراد می گیرند که گاه مترجمان خیال پردازی های خویش را وارد داستان کرده اند، اظهار نمود: اگر منظورتان اقتباس است که مساله چیز دیگری است. زنده یاد منصوری از این کارها زیاد انجام می داد و چیزهایی را به داستان اضافه می کرد. به نظرم این کار از حوزه ترجمه بیرون می رود و آن متن دیگر ترجمه نیست. امکان دارد واقعه ای رخ داده باشد، مترجم شاهد ماجرا باشد یا از کسی شنیده باشد و در داستان بیاورد و داستان دیگری را درست کند که تألیف است.
مترجم کتاب های «فراز و نشیب زندگی بدکاران»، «جان های افسرده» و «ماجراهای شگفت انگیز» تصریح کرد: به نظرم اقتباس هم کار درستی نیست اما برخی انجام می دهند. البته این مورد را کمتر دیده ام. زنده یاد منصوری این کار را انجام داده و بد هم نبود، او اطلاعات خوبی از موضوعات تاریخی داشت و در داستان ها می آورد که درسی برای خواننده ها بود. اما با این مساله که کسی نوشته های خویش را بعنوان ترجمه منتشر کند، برخورد نداشته ام؛ اگر چنین چیزی وجود داشته باشد، شاید آن فرد فکر کرده اگر داستان را به نام خود منتشر کند، از آن استقبال نشود و اگر بگوید ترجمه است بیشتر مورد اقبال قرار بگیرد. اگر مترجم خود متنی را نوشته، می تواند با نام مستعار چاپ کند اما اگر عنوان ترجمه را روی آن بگذارد، کار نادرستی است چونکه باید یک نام جعلی هم درست کند، بالاخره باید متن نویسنده داشته باشد.
شهدی در رابطه با اینکه به نظر می آید ترجمه داستان و متن از زبان فرانسه کمتر شده و بیشتر از زبان انگلیسی ترجمه ها صورت می گیرد، اظهار نمود: این مورد به مترجم بستگی دارد؛ خود من اگر ببینم رمانی اصلش به زبان انگلیسی یا آمریکایی است، چون با این زبان هم آشنایی دارم، سراغ متن اصلی می روم و با ترجمه فرانسه مقایسه می کنم تا ببینم جاافتادگی دارد یا ندارد، گاهی هم با این اتفاق برخورد کردم و قسمت هایی که جا ماندگی داشت از متن انگلیسی ترجمه کرده ام.
او افزود: اما در رابطه با کارهای داستایوفسکی، من روسی نمی دانم و نمی توانم با کتاب اصلی مقایسه کنم و ببینم آیا تغییراتی داده اند یا نه. البته در فرانسه کتاب های کلاسیک و آثار نویسندگان بزرگ را به یک مترجم خاص و یا مترجمان کار بلد که صلاحیت این کار را داشته باشند، می سپارند. مانند اینجا نیست که کتاب را به هرکسی که آمد، بدهند. به تازگی مد شده «بینوایان» و «برادران کارمازوف» و... را رونویسی کرده و با اندکی تغییر به اسم مترجم جدید منتشر می کنند. البته گاه می بینم این ترجمه ها زمین تا آسمان با اصل مبحث متفاوت هستند. متأسفانه روزنامه و مجله نقد و بررسی کتاب هم نداریم و دیگر کسی دنبال این چیزها نمی رود.
این مترجم در رابطه با ترجمه از زبان اصلی بیان نمود: به نظرم تا وقتی که مترجم روح زبان را درک نکند، ترجمه کتاب فایده ای ندارد، حتی در رابطه با زبان خودمان. امکان دارد کسی غزلی از حافظ بخواند و لذت هم ببرد اما وقتی بگویید منظور حافظ چه بوده، شاید درست درک نکرده باشد چون غزل حافظ ودیگر بزرگان زبان فارسی لایه های زیادی دارد. اگر کسی به روح زبان، به سبک گفتار و طرز فکر شاعر و نویسنده پی ببرد، مسائل دیگری دستگیرش می شود.
پرویز شهدی در رابطه با اینکه آیا کتاب جدیدی منتشر نموده یا در دست چاپ دارد، اظهار داشت: سال جاری کتاب های «آری یتا» نوشته جان کنیتل در انتشارات به سخن و «قمار باز» اثر داستایوفسکی و «سوء تفاهم» نوشته کامو را داشتم که کتاب های اخیر پیشتر ترجمه شده بودند اما چون چند کار داستایوفسکی را ترجمه کرده بودم از ناشر خواستم این کتاب را هم ترجمه کنم. «سوء تفاهم» هم یک ترجمه قدیمی از جلال آل احمد داشت. ترجمه کتاب های «بلوار کمربندی» و «کیسه ای پر از تیله» را به نشر چشمه سپرده ام که در آینده چاپ خواهند شد. همینطور زندگی نامه مادام کوری نوشته دختر او هم در انتشارات به سخن در دست چاپ است.
منبع: عطر و تن
این مطلب را می پسندید؟
(1)
(0)
تازه ترین مطالب مرتبط
نظرات بینندگان در مورد این مطلب