شاعری كه خود شكار شعر است
بزرگداشت منصور اوجی با رونمایی از یك عمر شاعری
به گزارش عطر و تن آیین پاسداشت منصور اوجی در آستانه ۸۲سالگی همراه با رونمایی از كتاب «یك عمر شاعری» این شاعر در مركز اسناد و كتابخانه ملی فارس برگزار گردید.
به گزارش عطر و تن به نقل از ایسنا، در این مراسم، كوروش كمالی سروستانی، مدیر مركز اسناد و كتابخانه ملی فارس اظهار داشت: اوجی گویی در تكثر شعرهایش، قصه های خویش را می نویسد؛ شاعری مصمم، خوش منش و آگاه؛ خیره به افق های دوردست تاریخ و روح شرقی دیرآشنا. در تار و پود شعر كه می پیچد، ناممكن را در كلام، امكان می بخشد. او شاعر طبیعت است، مُولِعِ سحرخیزی است و كوهنوردی؛ به كشف شعرهایش از قُرُق تا خروسخوان در همین گشت و گذارها دست یافته است.
او درباره اوجی افزود: شعرهایش لبریز از كشف جهان بینی های خاص اوست. راوی احساس هایی است كه در جریان سیال ذهنش هماره و هر روزه شكل می گیرد؛ سیلان می كند و بر دل اسپید سطرها، سرزیر می شود، تا روزی روزگاری، یك عمر شاعری منصور اوجی شود و با توامانی چند خصلتِ كوتاهی، رسایی و شیوایی، تكرار بن مایه های مرگ و تكثر بن مایه ای زندگی و شور و حیات، سرریز شویم از احساسی كه در شعر او پا گرفته است.
كمالی اضافه كرد: نبض نگاه اوجی با شعر درآمیخته است. تار و پود شعر را می شناسد و در شاعرانگی هایش آنرا به تجلی می گذارد. شعرهایش از تندیسی باستانی از اعماق خاك و احساس تا لاجوردی آسمانی را به توصیف می نشینند با دستاری از جنس واژگان و طراوتی از جنس باران. گاه با تردید و وسواس به تاریخ مجسم می نگرد و گاه با شكوه و اضطراب، چشم در چشم رخدادها، كاهگل نم گرفته‌ی احساس را در فرایندی شاعرگون به تصویر می كشد تا فراسوی مرز روزمرگی و زمان خاك خورده‌ی فراموشی، شمایلی از دوباره روییدن ترسیم كند و بدین سان میانجیگری باشد بر سوژه هایی از جنس از یادرفتگی و روییدن و تا مرز دمیدن روحی تازه بر غبارگرفتگی جهان زیست انسانی پیش می تازد.
مدیر دانشنامه فارس اظهار نمود: در سكانس هایی از شعرهای اوجی، بی آنكه فردا را از یاد ببریم، همگام با او به گوشه هایی از روز گذشته گره می خوریم و جهان های دیگری را درك می كنیم؛ انگار رویاسازی تمام عیار می گردد برای خلق جهانی تازه در واژگانی كه در كلام او جان می گیرند، تا فراتر از هیاهویی كه جهان پیرامونمان را تنگ دربر گرفته است، به خلوت های ناخواسته مان سرك كشد و دوباره ای بیافریند برای ما تا در كلمات او زندگی را تكرار نماییم.
كمالی همینطور اظهار داشت: در بن مایه های اندیشه اوجی، شیراز، شعر، عشق، گرگ، حیرت، گنجشك ها و كلاغ ها، انار، بهارنارنج و لاله عباسی حدیث مكرری می شوند؛ بدین سان و به گواه خویش، فرزند راستین زمان و مكان خود می گردد تا زیست حقیقی اش را به شعر بنشاند و خویش را سكوی پرش و مركز شعری می كند تا سبكِ ویژه اش را سامان دهد و با نگاهی اصیل، تجربه های درونی و برونی خود را به تصویر كشد و خود در آن بازتاب یابد و چنین می گردد كه او شاعر لحظه ها و حالت ها می گردد تا تجربه هایش درون مایه‌ی شعرش شوند؛ لبریز از گل و گیاه و سبزه و باغ.
موهبت و موقعیت اوجی
منصور اوجی هم در این مراسم اظهار داشت: كسی در هر رشته ای بخواهد كسی شود باید موهبتی داشته باشد و موقعیتی. برای من این دو موقعیت فراهم بود؛ شاعری در خانواده ما ارثی است. دو خواهر من شاعر هستند كه از یكی از آنها تابحال دو كتاب شعر انتشار یافته است. من بیشتر از ۸۰ سال سن دارم و از كودكی در خانواده ای بزرگ شدم كه شب های بارانی دور اجاق جمع می شدند و شعر می خواندند، بنابراین محیط هم برای من مساعد بود.
او اضافه كرد: ششم ابتدایی بودم كه مریض شدم و مجبور شدم تا یك هفته در خانه بمانم. یكی از روزها به اتاق پدرم رفتم و یك كتاب شعر پیدا كردم كه رباعی دوخطی بود. شعرهای این كتاب با غزل هایی كه خوانده می شد یك گونه نبود و پس از آن من دو كتاب چاپ كردم كه بدون شك شعرها و كوتاهی آنها تحت تأثیر این رباعیات بود. و اگر بعدها تم "مرگ" در كارهای من تكرار شد به غیر از مرگ مادرم كه در حضور من آن هم تنها در خانه پیش آمد، باز هم تحت تأثیر این رباعیات بود.
اوجی در روایت خاطراتش افزود: سیكل دوم بودم كه دو كتاب، من را با شعر نیمایی سفید آشنا كرد: "زمستان اخوان" و "هوای تازه شاملو" و من شروع كردم با شعر نیمایی كار كردن. سال ۱۳۳۷ درست ۶۰ سال پیش برای تحصیل در رشته فلسفه به دانشگاه تهران رفتم در آن سال دو شعر از من در مجله های معتبر "روشنفكر" و "فردوسی" چاپ شد كه بعدها این دو شعر در كتاب اول من به چاپ رسید. از آن زمان تابحال ۳۸ كتاب از من به چاپ رسیده كه ۲۵ كتاب آن عیناً شعر است و امروز كتاب "یك عمر شاعری" كه حاوی ۴۰۰ شعر از بین دوهزار شعر چاپ شده در ۲۵ جلد كتاب شعرهایم هست و با وسواس از میان آنها انتخاب شده در معرض دید شما قرار دارد.
این شاعر همینطور اظهار داشت: از من دو كتاب ترجمه شعر و سه كتاب دیگر كه 110 نامه به دو سیمین، تاریخ شفاهی و سفر سبز (مجموعه مقالاتی در مورد بزرگان شعر و قصه)، و چند گزیده شعر به چاپ رسیده كه دو گزیده اشعار را زنده یاد گلشیری و ضیاءالدین خالقی منتشر نموده اند.
او عشق، بهارنارنج، لاله عباسی و گنجشك و كلاغ را از دیگر بن مایه های شعر خود برشمرد و در انتها اظهار داشت: "قالی" یكی دیگر از بن مایه هاست كه هنوز كسی گزیده های آنرا از میان شعرهای من بیرون نیاورده و منتظر همت است.
سیروس رومی، روزنامه نگار و شاعر هم در این برنامه با خواندن بخشی از شعرهای منصور اوجی در حالیكه از خاطرات خوب خود با این شاعر گفت، اضافه كرد: اوجی از ساده ترین حركت ها شعرهای بسیار خوبی می سازد.
«یك عمر شاعری»؛ آبروی شعر شیراز و ایران
كاووس حسن لی، شاعر و پژوهشگر هم در این آیین از یك تردید اظهار داشت كه با مطالعه كتاب «یك عمر شاعری» در مورد آن به یقین رسیده است: سیمین دانشور بانوی داستان ایران در چهار نوشته و یادداشتی كه درباره اوجی نگاشته تاكید دارد كه منصور اوجی گرایش به خیام دارد اما از او تقلید نكرده است. به نظر می آید این نگاه دانشور ناشی از وجود بن مایه مرگ آگاهی در اشعار اوجی است كه به اعتقاد او به نگاه و بن مایه های خیام نزدیكی دارد در حالیكه به نظر من اگر همه كتاب های اوجی را كنار بگذاریم از كتاب "یك عمر شاعری" كه به واقع آبروی شعر شیراز و ایران هم هست بیشتر از شنیدن اندیشه خیامی، صدای اندیشه عرفانی شنیده می گردد.
او اضافه كرد: اوجی در اشعارش زندگی و مرگ را توأمان و همزمان با هم می ستاید و شور و شوق زندگی در شعرهایش در كسالت و نومیدی غلبه دارد و مرگ را بعنوان موقعیتی شیرین برشمرده است.
این پژوهشگر با اشاره به اینكه در شعرهای اوجی شاهد نگاهی دیگرگونه به مرگ و نشانه های روشنی از باوری تناسخ گونه به آن هستیم اظهار داشت: بدون شك اگر بن مایه نگاه به مرگ در آثار اوجی را خیام وار ببینیم داوری كاملی نخواهیم داشت چونكه اوجی مرگ را چندان تلخ و سخت نمی بیند و نگرش تلخ به مرگ در اشعارش دیده نمی گردد.
وی در بخش دیگری از سخنانش به شعرهای درخشان و شناسنامه دار اوجی اشاره نمود و اضافه كرد: با شعرهای با بن مایه مرگ در اشعار اوجی شاهد آمیزش شیرین مرگ، شعر و زندگی و پذیرفتن آن بعنوان بخشی از واقعیت زندگی هستیم.
حسن لی شیراز را از دیگر بن مایه های شعر اوجی خواند.
جایگاه شیراز در شعر اوجی
منیژه عبداللهی استاد دانشگاه و منتقد ادبی هم در این آیین اظهار داشت: تفسیركنندگان شعر اوجی تابحال چندین بن مایه در شعر او را به بحث گذاشته اند همچون شعر، شیراز، عشق، مرگ، حیرت، پرندگان، میوه ها و گل ها و به همین گونه از درك مضامین تكرارشونده دیگر نظیر قالی و بهارنارنج و شبیه به آنها هم سخن به میان آمده است كه بعضی از آنها را می توان در دایره چند بن مایه اصلی قرار داد چنانكه مضمون تكرارشونده «حیرت» با بن مایه مرگ قرابت دارد و یا پرندگان و بهارنارنج و لاله عباسی می تواند در دایره طبیعت قرار داده شود كه بعنوان وابسته ها یا بن مایه های فرعی از بن مایه های اصلی شیراز می توان مفهوم كرد. به عبارت دیگر سخن شیراز در شعر اوجی پهنه ای است كه بر زمینه و بر بستر آن زندگی، عشق، شعر و البته مرگ پا می گیرد و هست می گردد و نمود می یابد.
او افزود: در اشعار اوجی «شیراز» هم «هست» و هم هستی آفرینی می كند یعنی «هست» های دیگر بر مدار بسته آن پدیدار می شوند ازاین رو می توان گفت اصلی ترین بن مایه های شعر اوجی یعنی شعر، زندگی، عشق و مرگ در شیراز آفریده و هست شده و تفسیر می شوند.
عبداللهی با اشاره به اینكه «شیراز» در اشعار اوجی در سه ساحت شیراز اساطیری، شیراز تاریخی و واقعی و شیراز شخصی یا شاعرانه نمود پیدا می كند، افزود: اوجی در شیراز اساطیری از عرصه مكان و زمان محدود خارج می گردد و به زمان و مكان ازلی و هم بن مایه هستی پیوند می یابد. او شیراز را مادر و منشأ بركت و هستی و زیبایی دانسته و آنرا با زمین و مادر اساطیری همه باشندگان زمین یكسان قرار داده و از آنجا خویش را در پیوند با این شهر اسطوره ای، شاعری داشته كه شناور در عطر رهای بهارنارنج این زلال سبز را می نوشد و به خدا می رسد. به عبارت دیگر شیراز اساطیری در شعر اوجی پهنه زمان ازلی و مكان ازلی است و همچون مادری است كه مایه هستی و بركت و حیات را می پروراند و سرانجام شاعر را تا رسیدن به خدا و حقیقت ازلی همراهی می كند.
این استاد دانشگاه اظهار داشت: «شیراز تاریخی- واقعی» برای منصور اوجی، «نقطه ای شد بر نقشه ای» تعریف شده است. نمی توان انكار كرد كه خواه ناخواه حال و هوای نوستالژیك در یاد كردن از گذشته های دور و شهر دوران كودكی و نوعی اندوه بر آنچه از دست رفته در شعر اوجی به چشم می آید و گاه این اندوه به شعر تحمیل شده است.
او «شیراز شاعرانه» را كانون ذهنی اوجی خواند كه از برآیند «شیراز اساطیری» و «شیراز تاریخی» در كوره ذهن و خیال او ساخته و پرداخته شده و همزادی است كه لحظه لحظه در حیات او حضور دارد و در رقم زدن هستی شاعر دخیل است.
عبداللهی همینطور بیان كرد: «شیراز ذهنی و شخصی» اوجی مكانی تخت و لخت و بی كنش نیست كه فقط عرصه ای برای رخ دادن وقایع باشد بلكه همچون صحنه تئاتر عمل می كند كه كنش و واكنش بازیگران در آن رقم می خورد و در پیشبرد حوادث همچون یكی از شخصیت های نمایش نقش بازی می كند نقشی كه مخصوص اوست و نه هیچ جای دیگر
این مراسم به همت مركز اسناد و كتابخانه ملی فارس، دانشنامه فارس و انجمن فرهنگ و ادب شیراز برگزار گردید.
این مطلب را می پسندید؟
(1)
(0)
تازه ترین مطالب مرتبط
نظرات بینندگان در مورد این مطلب