گفت وگو با كامران محمدی درباره نمایشگاه كتاب
از دوپینگ مالی ناشر تا انقراض كتاب فروشی
عطر و تن: كامران محمدی در عین حال كه نمایشگاه كتاب را نوروز ناشران و محل دوپینگ مالی آن ها می داند، از سرنوشت كتاب فروشی ها ابراز نگرانی می كند.
این داستان نویس در گفت وگو با ایسنا درباره ارزیابی اش از نمایشگاه بین المللی كتاب تهران اظهار نمود: به نظرم نمایشگاه كتاب تهران هم مثل تقریباً همه ی آن چه در عرصه ی فرهنگ ایران می گذرد، به شدت تحت تاثیر مبحث حق مالكیت یا همان كپی رایت است. شاید اگر همان ۳۰ سال پیش، ما هم معاهده ی برن را امضا می كردیم، حالا نمایشگاه بهتری داشتیم. نمایشگاهی كه واقعا نمایشگاه باشد، نه حراجی بزرگ كتاب. واقعیت این است كه در طول این سه دهه، نمایشگاه كاملا جای خودش را پیدا كرده است و می توان آن را نوروز ناشران دانست. اما البته بعنوان فرصتی برای پس انداز یا به عبارت بهتر، دوپینگ مالی كه كمك می نماید سال را بگذرانند و برای نمایشگاه سال بعد آماده شوند. یعنی، این حراجی بزرگ به صورت غیرمستقیم، تجارت كتاب در ۳۵۵ روز دیگر سال را تحت تاثیر قرار می دهد.
او اضافه كرد: البته وزارت ارشاد با طرح های فروش فصلی توانسته است تا حدودی این مشكل را كم كند. اما باید مراقب باشیم كه كتاب به یك كالای نمایشگاهی تبدیل گردد. كتاب كالای فروشگاهی است كه باید در تمام ایام سال مورد توجه قرار گیرد. ولی وجود نمایشگاه و بن هایی كه در روزهای برگزاری اش توزیع می گردد سبب شده خیلی از ما سالی یك بار سراغش برویم. آن هم به صورت عرضه ی مستقیم و با تخفیف و بن. با این وصف، تكلیف كتابفروشی های مستقل چه می شود؟ یا حتی فروشگاه هایی مثل شهر كتاب؟ كتابفروشی های محلی یا آن ها كه فقط كتابفروشی اند و به نشری وابسته نیستند، عملا در حال منقرض شدن هستند و باید فكری به حال شان بشود.
محمدی سپس درباره نقدهایی كه به شكل اجرای نمایشگاه كتاب وارد است بیان كرد: از نظر شكل اجرا، جابه جایی های متناوب محل برگزاری نمایشگاه شاید بیش از هر چیزی به چشم بیاید. از ۱۲ دوره ی پیش، یعنی دوره ی بیستم كه نمایشگاه از محل دائمی نمایشگاه های تهران به مصلی منتقل شد، همواره این بحث مطرح بوده است. ابتدا باغ كتاب مطرح بود. خوب یادم است كه كلنگ احداث باغ كتاب تهران در تپه های عباس آباد، اصولا با این انگیزه و علت به زمین زده شد و مسئولان وقت وعده دادند جایی را احداث خواهند كرد كه مشكل محل نمایشگاه را برای همیشه حل می كند. جالب است كه حالا پس از افتتاح باغ كتاب، می گویند مناسب این كار نیست. پس از آن، مشكلات مصلی سبب شد نمایشگاه را به بیابان های جنوب پایتخت یعنی شهر آفتاب منتقل كنند كه از ابتدا هم معلوم بود تاثیر منفی خواهد داشت. این مسیر طولانی با اتكا به فقط یك خط مترو برای آدم هایی كه با دست های پر و باری به سنگینی كتاب می خواهند برگردند، گرما و شلوغی و كمبود امكانات و... خلاصه مسئولان هم احیانا فهمیدند كه ادامه ی كار در شهر آفتاب، نمایشگاه را از رونق خواهند انداخت. و حالا یك بار دیگر مصلی، بدون پاركینگ، در فضایی كوچك و با سقفی كه آب می دهد و... كاش اهالی ارشاد و شهرداری یك بار برای همیشه این مورد را به صورت ریشه ای حل می كردند.
این نویسنده در ادامه متذكر شد: گذشته از این ها، نمایشگاه فوق العاده پرسروصدا و شلوغ است. آن قدر غرفه های متفرقه، از فروش بستنی و ساندویچ گرفته تا اینترنت و اسباب بازی زیادند كه صورت محوطه ی مصلی هیچ شباهتی به نمایشگاه كتاب ندارد. آلودگی صوتی ناشی از فعالیت رادیو نمایشگاه، فروشندگان و غرفه های مختلف، سرسام آور است. اما شاید همه ی این مسائل و جز این ها، معلول همین نكته اند كه نمایشگاه ما فقط در نام نمایشگاه است و در عمل، حراجی كتاب است؛ مثل حراجی عرضه ی مستقیم پوشاك در ایام پایانی سال. البته حتی حراجی بزرگ كتاب هم از هیچ بهتر است و من تصور می كنم با حذف این حراجی، آدم ها در طول سال به سمت كتاب نخواهند آمد. یعنی همین نمایشگاه به همین شكلی كه برگزار می شود، دست كم توانسته است برای ناشران كوچك تر نقش دوپینگ را بازی كند و شاید اگر نبود، خیلی از این ها تعطیل می شدند.
محمدی همینطور درباره تبدیل شدن نمایشگاه كتاب به فروشگاه كتاب اظهار نمود: اگر از ابتدا بیش از این كه به تك فروشی كتاب فكر نماییم، تلاش می كردیم كه نمایشگاه عرصه ی برقراری ارتباط شود، شاید شكل بهتری پیدا می كرد. حالا همین شلوغی و ازدحام و فضاهای گرم و تنگ و پرسروصدا سبب گشته است كه حتی برای چند كلمه گفت وگوی كوتاه هم جای مناسبی نباشد و به صورت كلی كاركرد بازار پیدا كند. ناشران بسیار اندكی در غرفه های شان حضور پیدا می كنند و قرارهای امضا و دیداری كه برای نویسنده ها تدارك می بینند، به بدترین شكل ممكن برگزار می شود، زیرا این فضای شلوغ مناسب این كارها نیست. حتی جلساتی كه در سرای اهل قلم و امثال آن برگزار می گردد مشتری ندارد، زیرا كسی برای این طور كارها به نمایشگاه نمی آید. همین امسال كه اورهان پاموك به ایران آمده بود، برنامه ی حضورش در نمایشگاه به دلیل جلوگیری از ازدحام و به هم خوردن نظم نمایشگاه لغو شد. در حالیكه در نمایشگاه های واقعی دنیا، دقیقا ماجرا برعكس است. نمایشگاه با حضور نویسندگان بزرگ و سرشناس معنا می یابد. با برگزاری نشست و برنامه ی فرهنگی كه در آرامش برگزار گردد. نمایشگاه های مطرح دنیا، اصلا فروش كتاب ندارند. بلكه قرارداد كتاب دارند. یعنی ناشران، مترجمان، نویسندگان، فعالان صنعت چاپ و خلاصه همه ی آن ها كه در تجارت كتاب نقشی دارند، در طول نمایشگاه با یكدیگر ملاقات می كنند و قرارداد می بندند. اما وقتی ما عضو معاهده های بین المللی نیستیم، طبیعی است كه قراردادی هم نداریم كه ببندیم.
او در ادامه اظهار داشت: اما حالا شاید دیگر برای این حرف ها كه چند سال است مدام من و امثال من تكرار می نماییم خیلی دیر باشد. نمایشگاه كتاب تهران بعنوان یك حراجی بزرگ كتاب، تثبیت شده و دیگر شاید نشود و درست هم نباشد كه دست به تركیبش بزنیم. ازاین رو شاید بهتر باشد كه مسئولان برگزاركننده اش، تلاش كنند همین بازار بزرگ را دست كم به صورت بهتر و آبرومندتری برگزار كنند و در عین حال، به فكر تاسیس یك اتفاق دیگر باشند كه ماهیت نمایشگاهی داشته باشد. همان گونه كه جشنواره ی فیلم فجر، از یك جایی به بعد بخش بین الملل خویش را جدا كرد و به صورت مستقل به چند ماه بعد انتقال داد، چون كه در دل جشنواره ی اصلی، اصلا دیده نمی شد و مشتری نداشت. شاید بد نباشد ما هم بخش جلسات، نشست ها، دیدارها، قراردادها و خلاصه بخش نمایشگاهی نمایشگاه كتاب را از بازارش جدا نماییم. به عبارت بهتر، یك نمایشگاه واقعی كتاب راه اندازی نماییم تا در آرامش برگزار گردد و محل تعامل متخصصان ایران و جهان در این عرصه باشد. به خصوص برای شناساندن ادبیات ایران به دنیا، كاری كه نمایشگاه های كشورهای مختلف به شدت بر آن متمركزند و در نمایشگاه ما به هیچ وجه مطرح نیست.
كامران محمدی در انتها درباره عرضه كتاب هایش در نمایشگاه كتاب تهران بیان كرد: آخرین كتاب من رمان «مه» بود كه اواخر سال ۹۵ منتشر گردید. در نمایشگاه امسال كتاب جدیدی نداشتم و فقط چاپ های جدید پنج عنوان از كتاب هایم، ازجمله چاپ دوم مجموعه داستان «رولت روسی» و همین رمان «مه» حضور داشت.
این مطلب را می پسندید؟
(1)
(0)
تازه ترین مطالب مرتبط
نظرات بینندگان در مورد این مطلب