چه عواملی احتمال مبتلاشدن به آلزایمر را افزایش می دهند؟
عطر و تن: بیماری آلزایمر شایع ترین نوع دمانس (اختلال شناخت و حافظه) با شروع تدریجی و پیشرفت مداوم است که به مرور حافظه و توانایی های ذهنی دیگر مانند تفکر، استدلال و قضاوت فرد را تحت تاثیر قرار می دهد و فرد را در انجام وظایف روزانه زندگی با مشکل مواجه می کند.
به گزارش عطر و تن به نقل از ایسنا، مشخصه های زندگی هر فرد مانند سبک زندگی، محیط زیست و ژنتیک می توانند عوامل خطر مبتلاشدن به دمانس را بالا برند. از جانب دیگر نیز نبود این خطرات سبب نمی شود تا فرد از مبتلاشدن ایمن بماند. عوامل خطر خود به خود علت بیماری نیستند، بلکه عوامل خطر احتمال مبتلاشدن را بالا می برند ولی ممکنست مبتلاشدن رخ ندهد. برخی از عوامل خطر مانند مصرف دخانیات و فشار خون را می توان تغییر داد، اما بعضی دیگر مانند سن یا ژنتیک به هیچ وجه تغییر نمی کنند.
سبک زندگی سالم می تواند خطر مبتلاشدن به دمانس را کم کند. تخمین زده می شود که نیمی از موارد دمانس در جهان حاصل ۹ عامل اصلی قابل تغییر شامل ناشنوایی، فشارخون بالا، چاقی، مصرف دخانیات، افسردگی، عدم تحرک جسمی، انزوا، بیماری قند و کم سوادی است.
عوامل خطر تغییر پذیر برای دمانس و بیماریهای قلبی و عروقی مشترک و شامل موارد زیر است:
_ فشار خون بالا
افرادی که در میانسالی به فشار خون بالا مبتلا می شوند احتمالاً بیش از افرادی که فشارخون طبیعی دارند به دمانس مبتلا می شوند؛ برای اینکه فشارخون بالا بر قلب، عروق و گردش خون اثرات مخرب دارد. نتایج تحقیقات نشان می دهد که با ورزش و تغذیه سالم می توان فشارخون را کم کرد، ولی اگر موثر واقع نشود آن وقت باید از دارو بهره برد.
_ مصرف دخانیات
شواهد نشان میدهد که این عادت ۴۵ درصد خطر مبتلاشدن به دمانس را در میان افراد سیگاری در مقایسه با افراد غیرسیگاری می افزاید. برای ترک عادت هیچگاه دیر نیست. با این تصمیم خطر مبتلاشدن به دمانس کاهش پیدا می کند.
_ بیماری دیابت
در میانسالی، افراد مبتلا به دیابت نوع ۲ در معرض افزایش ریسک مبتلاشدن به بیماری آلزایمر، دمانس عروقی و اختلالات شناختی قرار دارند. بطور متوسط، در مقایسه با کسانی که به بیماری دیابت مبتلا نیستند، خطر مبتلاشدن به دمانس در افراد مبتلا به دیابت نوع ۲، دو برابر گروه اول است. مدیریت سطح گلوکز خون، می تواند خطر مبتلاشدن به بیماریهای قلبی و عروقی و دمانس را کم کند.
_ سطح چربی خون بالا
در میانسالی افراد با سطح چربی خون بالا در مقایسه با افراد با سطح چربی خون طبیعی بیشتر در معرض خطر مبتلاشدن به دمانس قرار دارند. سطح چربی خون بالا خطر مبتلاشدن به فشارخون و دیابت را نیز می افزاید. با تغذیه سالم و دارو می توان سطح چربی خون را کنترل کرد.
_ چاقی و عدم تحرک جسمی
هر دو خطر مبتلاشدن به بیماریهای قند و فشارخون را تشدید می کنند و در میانسالی چاقی خطر مبتلاشدن به دمانس را بیشتر می کند. ورزش منظم خطر مبتلاشدن به بیماریهای قلبی، سکته مغزی، دیابت و دمانس را کم می کند. برای پیشگیری، ورزش های هوازی و حرکاتی که ضربان قلب را بطور موقت بالا می برند مانند شنا، دویدن، دوچرخه سواری و یا دوچرخه ثابت سفارش می شود.
_ تغذیه نامطلوب
تغذیه ناسالم شامل چربی اشباع شده، شکر و نمک است و خطر مبتلاشدن به بیماریهای بسیاری مانند دیابت نوع ۲، بیماریهای قلبی و عروقی و دمانس را تشدید می کند. تغذیه ای که دارای گوشت قرمز، شکر، لبنیات به مقدار کم و میوه، سبزیجات، غلات کامل، مغزهای مختلف، روغن زیتون و ماهی به حد وفور باشد، سفارش می شود.
البته الکل، کم سوادی، افسردگی، ضربه سر، ناشنوایی، دوری از اجتماع، سکونت درنزدیکی خیابان های پر رفت و آمد، سن، جنسیت و ژنتیک از دیگر عوامل خطر تغییر پذیر برای جلوگیری از مبتلاشدن به آلزایمر است.
خطر مبتلاشدن به دمانس در افرادی که تحصیلات متوسطه را تکمیل نکرده اند، شایع تر است. گفته می شود افرادی که از تحصیلات بالاتر برخوردار می باشند، حجم شناختی بیشتری را ذخیره کرده اند. این باور بر این اساس است که افراد تحصیل کرده در طول زندگی از مغز خود مرتب استفاده می نمایند و شاید از این طریق سلول های مغز در مقابل تخریب دمانس محافظت شوند. با فراگیری مطالب جدید بصورت مداوم در طول زندگی و ایجاد چالش برای مغز مانند فراگیری یک زبان یا گذراندن دوره های مختلف می توان کارهای مغز را گسترش داد و ذخیره شناختی ایجاد کرد.
افرادی که در میانسالی یا دیرتر به افسردگی مبتلا می شوند، احتمال دارد به دمانس مبتلا شوند؛ ولی هنوز رابطه بین افسردگی و دمانس معلوم نیست. خیلی از پژوهشگران بر این باور هستند که افسردگی یکی از عوامل خطر دمانس است؛ در صورتیکه بعضی ها معتقدند افسردگی نشانه زود هنگام بیماری یا هر دو با هم است.
در افرادی که ضربه سر شدید یا مکرر تجربه می کنند خطر مبتلاشدن به دمانس بیشتر می شود. احتمال دارد لطمه های مغزی سبب واکنش هایی در مغز شود و روند آن به دمانس ختم شود. ورزشکاران رشته هایی چون بوکس، فوتبال آمریکایی، هاکی و فوتبال به سبب ضربه های مکرر به مغز در معرض خطر هستند. استفاده از کلاه ایمنی برای ورزش هایی چون اسکیت، اسنوبرد، اسکی و دوچرخه سواری سفارش می شود.
افتادن، یکی از علل ضربه به مغز به ویژه در سالمندان است. جهت کاهش خطر افتادن در خانه، رعایت عدم استفاده از وسایلی که می تواند موجب زمین خوردن شود، ضرورت دارد. اتاق های خواب باید با نور کافی تجهیز شوند و در داخل و خارج منزل نرده نصب شود و... تا سالمند در ایمن ترین شرایط زندگی کند.
کم شدن شنوایی، خطر کاهش قوای شناختی و مبتلاشدن به دمانس را بیشتر می کند. هنوز به درستی از چگونگی تاثیر این پروسه بر کاهش شناخت اطلاعی در دست نیست؛ ولی کم شنوایی، فرد را به انزوا می کشاند، استقلال را از دست می دهد و کارهای روزمره گرفتار مشکل می شوند. با سنجش سالیانه شنوایی می توان از افت شنوایی پیشگیری کرد. گوش دادن به موسیقی یا صداهای بلند بطور مداوم به شنوایی لطمه می رساند. می توان از سمعک برای بهبود کیفیت شنوایی بهره برد.
انزوا می تواند خطر مبتلاشدن به فشار خون، بیماریهای قلبی و عروقی، افسردگی و دمانس را افزایش دهد. اگر احساس تنهایی می کنید به خاطر داشته باشید که کارهای دورهمی یا در اجتماع می تواند خطر مبتلاشدن به دمانس را کم کند یا پیشرفت آنرا کندتر کند.
عوامل خطر تغییر ناپذیر
دمانس قسمتی از روند سالمندی نیست، ولی سن یک عامل مهم به شمار می آید. هر چه سن بالا می رود، خطر هم بیشتر می شود. به عنوان مثال پس از ۶۵ سال خطر مبتلاشدن به بیماری آلزایمر هر ۵ سال تقریباً دو برابر می شود. حتی دمانس می تواند در افراد زیر سن ۶۵ سال نیز بروز کند. برخی از افراد در سنین ۴۰ تا ۵۰ سال به دمانس مبتلا می شوند که به آن دمانس زود هنگام می گویند.
زنان بیش از مردان در خطر مبتلاشدن به بیماری آلزایمر قرار دارند. هنوز دلیلهای آن معین نیست ولی عواملی چون عمر طولانی تر از مردان، تغییرات سطح هورمون ها در طول زندگی و ضعف قوای جسمانی و دیگر مشکلات سلامتی می توانند در این امر نقش داشته باشند. خطر ابتلای مردان و زنان به دیگر دمانس ها مانند "دمانس گیجگاهی" نیز یکسان است.
هنوز مطالعات، نقش ژن ها را در بروز دمانس روشن نکرده است. پژوهشگران بیش از ۲۰ ژن را که می توانند خطر مبتلاشدن به بیماری آلزایمر را بالا برند، شناسایی کرده اند. سه ژن PS۱، PS۲ و APP مستقیما در ایجاد بیماری آلزایمر نقش اساسی دارند. اگر در فردی تغییری در هر یک از این ژن ها رخ دهد، بطور یقین پیش از سن ۶۵ سالگی به بیماری آلزایمر از نوع ژنتیکی مبتلا خواهد شد. چنانچه والدی یکی از این ژن ها را دارا باشد احتمالاً فرزندان ۵۰ درصد بیماری را به ارث می برند. بیماری آلزایمر از نوع ژنتیکی بسیار نادر است و 2 تا 5 درصد از موارد بیماری آلزایمر را تشکیل می دهد. ۱۷ ژن دیگر مرتبط به بیماری آلزایمر را ژن های عوامل خطر می نامند به این معنا که این ژن ها خطر مبتلاشدن را می افزایند ولی مبتلاشدن به بیماری حتمی نیست.
بنابر اعلام انجمن آلزایمر ایران، دیگر مشکلات سلامتی که می توانند خطر مبتلاشدن به دمانس را بالا برند، بیماری هایی مانند پارکینسون، ام اس، بیماریهای مزمن کلیوی و بیماری ایدز است. همین طور سندرم داون و دیگر معلولیت ها نیز احتمال خطر را بالا می برند.
این مطلب را می پسندید؟
(1)
(0)
تازه ترین مطالب مرتبط
نظرات بینندگان در مورد این مطلب