خاطره بازی با جشنواره شعر فجر، ۸
حاشیه ای که قزوه و حمیدرضا برقعی برای جشنواره ایجاد کردند
عطر و تن: «شاعر مردمی» بخش جنبی ای بود که به هفتمین جشنواره شعر فجر ضمیمه شد و هیاهویی پیرامون جشنواره راه افتاد.
به گزارش عطر و تن به نقل از ایسنا، جشنواره شعر فجر، با همه نقدها و حرف ها و حدیث ها به ایستگاه هفتم رسید. اما همچنان نقد به این جشنواره سر جای خود بود؛ همچنان اعتقاد شاعران این بود که جشنواره تعریف درستی ندارد و فلسفه وجودی اش ناقص است. همین طور اگر این جشنواره یک سال برگزار نشود، اتفاقی در شعر ما نمی افتد. یا جلیل صفربیگی می اظهار داشت: جشنواره شعر فجر تنها برای عده ی خاصی از شاعران است و برگزارکنندگان آن بیش تر به کمیت آثار توجه می کنند.
در دوره هفتم جشنواره شعر فجر از فهرست ۱۹۶ نفره شاعران، «علیرضا قزوه» و «حمیدرضا برقعی» به عنوان «شاعران مردمی ۱۰ سال اخیر» معرفی شدند؛ محمدرضا شفیعی کدکنی، فاضل نظری، علی معلم دامغانی، محمد علی بهمنی، هوشنگ ابتهاج، علی موسوی گرمارودی، مشفق کاشانی، یوسفعلی میرشکاک و عبدالجبار کاکایی (نهم مشترک)، حمید سبزواری، مریم حیدرزاده، سعید بیابانکی، احمدرضا احمدی، گروس عبدالملکیان، افشین یداللهی، عرفان نظرآهاری، محمدرضا عبدالملکیان، ناصر کشاورز، احمد عزیزی و سهیل محمودی، هجده نفر بعدی لین لیست بودند. شمس لنگرودی در رتبه سی وهفتم و محمدعلی سپانلو هم در رتبه سی و هشتم این لیست ایستاده بودند.
اما انتخاب قزوه و بدیعی واکنش های متفاوتی همراه داشت:
محمدرضا عبدالملکیان اظهار داشت: انتخاب شاعر مردمی امری پسندیده است اما جامعه و مخاطبی که برای انتخاب شاعر مردمی ۱۰ سال اخیر مورد پرسش قرار گرفته است، محل گفت و گو دارد. من تا آن جا که در جریان مقدمات این کار بودم، قرار بود این پرسشنامه از طیف های مختلف چون دانشجویان، دانش آموزان، فرهنگیان و در محلهای مختلفی چون خیابان، مترو و دانشگاه صورت گیرد و در این خصوص که آیا این اتفاق افتاده یا نه، اظهارنظری ندارم.
او اضافه کرد: مدتی است که برقعی و آثارش را می شناسم. او از شاعران خوب در زمینه خودش است و کتاب هایش پرفروش است. انتخاب او به جامعه مخاطبان بستگی دارد و خیلی هم دور از ذهن نیست که او برگزیده این جشنواره باشد. علیرضا قزوه، هم از شاعران پیشکسوت و فعال است. او شاعری توانمند است و می توانست از گزینه های مورد توجه باشد.
یدالله مفتون امینی که از داوران جشنواره بود، با بیان اینکه در انتخاب ها دخالتی نداشته است و اینکه به نظر می آید شاعران مردمی ۱۰ سال اخیر از میان شاعران آیینی انتخاب شده اند و نه همه شاعران کشور، اظهار داشت: از میان دو شاعر برگزیده، حمیدرضا برقعی را نمی شناسم و اسم او را نشنیده بودم اما علیرضا قزوه را می شناسم. شعرهای او مانند سایر شاعران آیینی است و برخی نظرات انتقادی هم دارد که آنها را خوانده ام و بد نیستند.
عبدالجبار کاکایی نیز بیان کرد: در اینگونه موارد بطور معمول نظرسنجی ها ملاک نیست، خصوصا اینکه برگزارکنندگان هفتمین جشنواره شعر گفته اند به آدم های همسو با خودشان جایزه می دهند. جشنواره شعر فجر بناست جشنواره ای داخلی باشد و هدفش بزرگداشت و تقدیر از کسانی است که همسو با آنها فکر می کنند و تولیدات شان در راستای سلیقه ای است که دیدگاه های رسمی امروز تلقی می شود. نفس چنین انتخابی ساده لوحانه است و مدلول ندارد. انتخاب بهترین شاعر برای چه چیزی؟ در شعر مذهبی، آیینی، شعر نو یا کلاسیک؟ این ها جهات مختلفی هستند. اسکار هم وقتی می خواهد برگزیده انتخاب نماید، به ۱۸ نفر جایزه می دهد. مگر شاعری مسابقه ماراتن است؟
کاکایی همین طور درباره ی شاعرانی که به عنوان «شاعر مردمی ۱۰ سال اخیر» معرفی شده است، اظهار داشت: قزوه از استعدادهای خوب کشور و از شاعران خوب ماست اما متأسفم که این نظرسنجی ها همه را گرفتار سوء تفاهم می کند. من شعرهای برقعی را پراکنده خوانده ام اما از او شعری نیست که در ذهنم مانده باشد و برای من شاعری برجسته نیست.
اکبر اکسیر نیز گفت اگر در کنار این نام ها، افرادی از دیگر جریان های شعری بودند، این انتخاب واقعی تر به نظر می رسید، برای اینکه این دست انتخاب ها تنها بدبینی ها را بیش تر می کند.
مصطفی علیپور هم اظهار نمود: بعید می دانم که یک سازمان فرهنگی بتواند مؤلفه های خاصی را برای شاعر مردمی در نظر بگیرد. من مخالف انتخاب شاعر مردمی نیستم، اما چنین کاری بسیار دشوار است، چون به تعداد مخاطبان شعر، معیار و مؤلفه و سلیقه های ادبی وجود دارد. خاب علیرضا قزوه به عنوان شاعر مردمی ۱۰ سال قبل به علت کارهای خوبی که دارد، قابل فهم و دفاع است، اما آقای حمیدرضا برقعی جوان تر از این حرف ها بود که به عنوان شاعر مردمی انتخاب گردد.
سعید بیابانکی با بیان اینکه برای انتخاب شاعر مردمی ۱۰ سال اخیر باید از روش های گوناگونی استفاده می شد، اظهار داشت: شیوه نظرسنجی از آدم ها روشی بسیار سنتی بود که اگر جامعه آماری آن تغییر کند، نتیجه اش متفاوت خواهد بود.
او در بخش دیگری از سخنان خود اظهار داشت: باید به این نکته هم توجه کرد که تعدادی از شاعران تریبون و رسانه دارند و برخی به این تریبون ها دسترسی ندارند. تریبون فقط رسانه و مطبوعات نیست؛ ممکنست شما در مجالس و همه کنگره ها حضور داشته باشید. آقای برقعی در مجالس مذهبی، مساجد و تکایا حضور دارند و بقیه شاید شانس کم تری داشته باشند که در این مجالس حضور پیدا کنند و شاید همین موجب شود که اسم یکی در ذهن بیش تر مانده باشد. البته من که این حرف ها را می زنم، از نظرم ایشان شاعر خوبی است و دوست من نیز هست، اما مسأله روشی است که برای انتخاب شاعران مردمی درنظر گرفته شده است. اما باید به این نکته هم توجه کرد که این تنها یک نوع از شعر است. شعر آیینی و مذهبی که مخصوص مجالس است. اما شعر سپید، طنز و دیگر گونه های شعری چه می شود؟ می شد این انتخاب را بگونه ای طراحی کرد که به نتیجه بهتری بینجامد.
حمیدرضا شکارسری هم اظهار داشت: انتخاب شاعر مردمی ۱۰ سال اخیر افتضاح ترین کاری بود که جشنواره می توانست انجام دهد. انتخاب شاعر مردمی، انتخاب هنرپیشه مردمی و ستاره سینما نیست. در سینما مخاطب رنگ چشم، مدل مو، لباس و... بازیگران را درنظر می گیرند، اما در شعر تنها متن مطرح است. در انتخاب شاعر مردمی لفظ «مردم» نامشخص است. آیا شاعر مردمی شاعری است که برای مردم شعر می گوید و یا درباره ی مردم شعر می گوید؟ به نظر من، اساسا انتخاب شاعر مردمی می تواند یک فاجعه باشد، همین طور می تواند شاعران جوان را گول بزند. باید این را پرسید که یعنی مردم مخاطبان متخصص شعر هستند؟ شاعران اساسا مخاطبان خودرا بصورت ناخودآگاه انتخاب می کنند و نه اینکه تصمیم بگیرند برای چه سطح مخاطبی شعر بگویند. انتخاب شاعر مردمی می تواند در حد نظرسنجی در یک سایت مفید باشد، اما به شکل عام اصلا کار مفیدی نیست و در این جشنواره شگرد خوبی برای سروصدای بیش تر نبود.
سیدمحمد حسینی، وزیر ارشاد وقت hlh درباره ی انتقادها گtت: انتخاب شاعر مردمی در هفتمین جشنواره ی شعر فجر نخستین تجربه در این حوزه بوده است. ما نمی خواهیم بگوییم آن چه امسال انجام شده، صددرصد بدون نقص و ایراد بوده است، اما این حرکت باید شروع و انجام می شد و اساسا سال به سال بهتر خواهد شد. دوستان ما زحمت کشیده اند، ما هم اصلا در کارشان دخالت نکرده ایم؛ همانطور که در سایر جشنواره هایی که برگزار می شود، ما اصلا وارد داوری و جزئیات نمی شویم. ما کل اساس کار را تأیید می نماییم و می گوییم این کار باارزش است، انجام بدهید. ما سلایق مختلف را داریم و مشکل است که بتوانیم این سلایق مختلف را لحاظ نماییم، اما حتما از نظراتی که با نگاه منصفانه و مشفقانه باشد و بخواهد که این کار به نتیجه برسد، استفاده می نماییم. این پیشنهادات را بدهند، ما هم استقبال می نماییم.
اما محمدعلی بهمنی، رئیس شورای علمی هفتمین جشنواره شعر فجر با دفاع از انتخاب ها اظهار داشت: در این انتخاب ها تردیدی وجود ندارد و الان جوان ها به شعر آیینی اقبال نشان می دهند. این دو نفر را مردم انتخاب کردند و این نمونه گیری جامع بوده است. در این نمونه گیری، شاعران، اصحاب رسانه و کتاب فروشی ها مردم مورد پرسش قرار گرفتند و سعی شده که این نمونه گیری جامع و موثق باشد. طبیعی است که در کشور بیش تر نام کسانی که تکثیر می شوند، در حافظه بماند و انتخاب این دو نفر خیلی دور از ذهن نیست.
بهمنی همین طور تاکید کرد: انتخاب این دو شاعر به این علت که شاعر آیینی بوده اند، نیست. اگر عزیزانی دیگر هم در این مقوله جای می گرفتند، معرفی می شدند. اگر به این انتخاب شکی هست، منتقدان می توانند این پاسخ ها را ببینند و تردیدی در این دو انتخاب نیست. به هر حال، محدودیت هایی درباره ی انتخاب شاعران بود، یعنی مردم باید شاعری را انتخاب می کردند که در قید حیات باشد، این خود به خود هم نسلان من را در پاسخ گویی کنار می گذاشت و در حقیقت جوان ها بیش تر به این پرسشنامه پاسخ داده اند و جوان ها هم از آثار آیینی استقبال می کنند.
او ضمن اشاره به انتخاب حمیدرضا برقعی در این بخش اظهار داشت: برقعی جوانی است که شعرهایش بسیار پرفروش است و کارهای او حتا به چاپ بیستم رسیده است و انتشار سوء ظن ها نسبت به شاعران مناسب نمی باشد.
رضا حمیدی، دبیر جشنواره هم اظهار داشت: شاید برخی شاعران دوست داشتند خودشان به عنوان «شاعر مردمی» معرفی شوند و اگر کسان دیگری هم معرفی شده بودند، باز هم این انتقادها مطرح می شد. انتخاب های این نظرسنجی دور از واقعیت نیست و در حقیقت ما نمی خواستیم جایگاه علمی شاعران را مشخص کنیم؛ بلکه تنها محبوبیت شاعران سنجیده شده است و در این حوزه رسانه ها هم نقش دارند. تلویزیون بارها شعرهای برقعی را که درباره ی دوده (ع) سروده، پخش کرده است. اما تعدادی از شاعران ما کم تر در رسانه ها حضور دارند و نباید انتظار داشته باشند که در خاطر بمانند
او اضافه کرد: آقای علیرضا قزوه که باسابقه است و کتاب آقای حمیدرضا برقعی به چاپ بیستم رسیده است. حتا کتابش جزو کتاب های برتر هم بوده است. سؤال دوم این پرسش نامه این بوده که به نظر شما بهترین کتاب شعر منتشرشده در ۱۰ سال اخیر کدام است؟ رتبه اول را «سه گانه» فاضل نظری، رتبه دوم را «گریه های امپراطور» فاضل نظری، رتبه سوم را «طوفان واژه ها»ی حمیدرضا برقعی و رتبه چهارم را «آن ها»ی فاضل نظری کسب کرده است. رتبههای بعدی هم به «حفره ها» از گروس عبدالملکیان و «حق السکوت» از محمدمهدی سیار متعلق می باشد.
علیرضا قزوه هم در پاسخ به همه نقدها اظهار داشت: انتخاب قوی ترین و تکنیکی ترین شاعر نیست؛ بلکه نظر مردم را نشان داده است. هر شاعری در هر سطحی هم که باشد، چه شاعر سنتی و چه آوانگارد، به مردم نیاز دارد. پیامبران هم به امت خود احتیاج دارند، و وقتی مردم به پیغمبران معنا می دهند، ببینید چقدر به شاعران معنا می دهند. کاش این مساله این قدر بزرگ نمی شد و شاعران نسبت به آن حساس نمی شدند، برای اینکه شاعران بهتر بسیاری نسبت به من هستند که باید این عنوان را دریافت می کردند و من این عنوان را به شفیعی کدکنی تقدیم کردم. می شد این جایزه را به علی معلم، یوسفعلی میرشکاک، قادر طهماسبی، مشفق کاشانی، مرتضی اسفندقه و بسیاری دیگر تقدیم کرد.
او اضافه کرد: مردم این سال ها به شعر آیینی توجه کرده اند و الان فضای روشنفکری در مردم ما خیلی ریشه ندارد. من لیست نفره شاعران مردمی را که دیده ام؛ کسانی چون مریم حیدرزاده، عبدالجبار کاکایی، شفیعی کدکنی و سایه (هوشنگ ابتهاج) هم در بین آنها دیده می شدند. تعدادی از این چهره ها بالاتر از من و حتا استادان استادان من هستند؛ اما این نظر مردم کوچه و بازار است که در این جا اهمیت دارد. اگر قرار بود شاعر مردمی ۱۰ سال اخیر را که در قید حیات نیست، معرفی نماییم، شاید محمدرضا آغاسی انتخاب می شد. اما آیا شعر آغاسی از سهراب، شاملو، فروغ و قیصر بهتر است؟ این عنوان، عنوان شاعر مردمی است و شاید خوب بود که بهترین شاعر از دید منتقدان، دانشجویان، استادان دانشگاه و غیره هم معرفی می شد.
منبع: atrotan.ir
این مطلب را می پسندید؟
(1)
(0)
تازه ترین مطالب مرتبط
نظرات بینندگان در مورد این مطلب