نسرین پرویزی عنوان كرد
برای پیکره فرهنگ نویسی تحت فشار قرار گرفتیم
به گزارش عطر و تن بعد از پشت سر گذاشتن حاشیه هایی، حالا که سامانه پیکره فرهنگ نویسی به صورت آزمایشی راه اندازی شده، نسرین پرویزی به اینکه این پیکره بعنوان پیکره زبان فارسی نوشته نشده، بلکه پیکره فرهنگ جامع زبان فارسی است، اشاره می کند و از فشاری که منجر به عمومی سازی این پیکره شد می گوید.
به گزارش عطر و تن به نقل از ایسنا، همه چیز از پویشی که آذرماه سال قبل با هدف عمومی شدن دسترسی به پیکره زبانی فرهنگستان به راه افتاد شروع شد؛ متنی که با امضای ۵۰۰ نفر منتشر گردید. این پویش با بیان نارضایی از امکان دسترسی محدود به پیکره - که تا آن روز تنها در اختیار اعضای گروه فرهنگ نویسی و نهایتاً برخی اعضای دیگر فرهنگستان بوده است - جز آن که به اهمیت کلی و اساسی پیکره های کامپیوتری در پژوهش های زبانی اشاره می کرد، وضعیت همه گیری کرونا را نیز دلیل مضاعفی برای عمومی ساختن دسترسی به پیکره های کامپیوتری فرهنگستان می دانست. این پویش مدعی آن بود که بدون حاشیه و بی آن که سراغ رسانه ها و جنجال سازی برود(و شاید به همین دلیل) موفق شده خیلی از افراد شناخته شده مطالعات زبان و ادبیات فارسی، همچون برخی اعضای پیوسته و وابسته خود فرهنگستان(ژاله آموزگار، مصطفی جیحونی، محمدجعفر یاحقی، حسین معصومی همدانی، محمود بی جن خان، رسول جعفریان و اکبر نحوی) را با خود همراه کند.
در پی این موضوع، غلامعلی حدادعادل، رییس فرهنگستان زبان و ادب فارسی، طی نامه ای خطاب به علی اشرف صادقی، مدیر گروه فرهنگ نویسی، امکان دسترسی عمومی به این پیکره را از او جویا شد.
در پی دریافت پاسخ علی اشرف صادقی به نامه رییس فرهنگستان زبان و ادب فارسی، حداد عادل اعلام نمود «با توجه به مشکلات و اشکالاتی که در نامه آقای دکتر صادقی بدان ها اشاره شده است، فرهنگستان در نظر دارد برای رفع آن ها برنامه ریزی و اقدام نماید و امید می رود تا چند ماه آتی، با تنظیم بخشنامه لازم و تامین زیرساخت های فنی، امکان بهره مندی پژوهشگران از پیکره فرهنگ نویسی فراهم شود.»
چیزی نگذشت که در دی ماه سال گذشته، فرهنگستان زبان و ادب فارسی ضمن ارائه گزارشی درباب شکل گیری پویش «دسترسی عمومی به پیکره زبانی فرهنگستان» از تاکید رییس فرهنگستان بر رفع موانع دسترسی عمومی به پیکره فرهنگ نویسی آگاهی داد.
بعد از این، ماجرا تا حدود شش ماه بعد حدودا مسکوت ماند تا اینکه در تیرماه سال جاری فرهنگستان زبان و ادب فارسی وعده داد سامانه ای راه اندازی خواهد شد که در آن امکان بهره مندی پژوهشگران از پیکره فرهنگ نویسی فرهنگستان، بصورت برخط، فراهم بشود.
و در نهایت چند روز پیش بود که از راه اندازی آزمایشی سامانه پیکره فرهنگ نویسی خبر رسید.
حالا نسرین پرویزی، معاون گروه واژه گزینی فرهنگستان زبان و ادب فارسی در گفت و گو با ایسنا از روند شکل گیری این پیکره، هزینه هایی که برای آن صرف شده است و نیز از حاشیه هایی که منجر به فشار برای عمومی کردن آن شد، می گوید.
وی در شروع دراین باره توضیح می دهد: پیکره فرهنگ نویسی در حقیقت اصلا فقط برای کار فرهنگ جامع زبان فارسی در فرهنگستان تهیه شده است؛ یعنی به این شکل که قصدمان باشد یک پیکره برای زبان فارسی دربیاوریم، نبوده. برای همین هم ساختار آن با پیکره های دیگری که بعنوان پیکره ساخته می شوند و قصد از آنها استفاده برای منظور خاصی نیست، متفاوت است. کار این پیکره سال ها طول کشید و هنوز هم ادامه دارد؛ هنوز هم کتاب های جدیدی به آن اضافه می نماییم.
بگفته پرویزی، هم اکنون حدود ۱۴۹۰ کتاب در این پیکره موجود است و حدود یک میلیون مدخل از این متون استخراج شده است.
وی در عین حال بیان می کند: هر چند اگر تکراری ها را هم در نظر بگیریم، بیش از چهارمیلیون شاهد وجود دارد که این واژه ها در آنها به کار رفته اند؛ بدین سبب این پیکره شامل بیش از چهارمیلیون جمله است که در نهایت بیش از ۳۵ جلد خواهد بود.
نسرین پرویزی می افزاید: این پیکره در ضمن سال ها آماده شده؛ منتها به این شکل است، برای مثال ممکنست جمله ای را آورده باشیم اما به سبب طولانی بودن، چند نقطه گذاشته باشیم و کامل نباشد، و به این ترتیب، متن در اختیار عموم نیست. از قبل هم گفته بودیم متن کلماتی که در پیکره استفاده شده، موجود نیست، فقط جمله ها وجود دارند که می توان واژه ها را از آنها استخراج کرد. این برای کار فرهنگ نویسی ما کاملا مفید بوده و از آن استفاده کردیم. چون متون در اختیار ما بوده است. اما اهتمام می نماییم این ۱۴۹۰ کتاب را به صورتی به این پیکره پیوست نماییم. اما این کار هنوز انجام نشده است. شاید بیش از ۲۰۰، ۳۰۰ کتاب هنوز به این صورت آماده نشده اند. اگر بتوانیم باید برای مابقی هم هزینه و به این شکل آماده نماییم. هم اکنون، این برنامه بصورت آزمایشی در اختیار کارکنان فرهنگستان زبان و ادب فارسی قرار گرفته تا سه ماه بر روی آن کار کنند تا ببینیم با چه مشکلاتی مواجه خواهد شد. در صورتیکه این نسخه جواب بدهد و مشکلات اساسی نداشته باشد، تحت شرایطی در اختیار عموم قرار خواهد گرفت.
او همین طور با اشاره به زمان طولانی ای که صرف جمع آوری این پیکره شده، می گوید: گروه فرهنگ نویسی از شروع فعالیت فرهنگستان زبان و ادب فارسی وجود داشته اما فعالیت خودرا قدری دیر شروع کرد. بطورمثال تا سال ۱۳۹۱، ۹۲ این پیکره دیگر آماده شد، حدود ۱۵ سال وقت صرف شد تا آماده شود؛ منتها کامل نشده بود. بطورمثال حدود ۱۲۰۰ کتاب بود که به ترتیب طی هشت سال قبل افزایش پیدا کرد؛ حدود ۳۰۰، ۴۰۰ کتاب دیگر افزوده شد.
معاون گروه واژه گزینی فرهنگستان سپس اظهار می کند: تعداد کتاب ها در بعضی قرن ها کم است، بدین سبب منابع آن قرن ها کامل است. اما درباب برخی قرون، هنوز بعضی کتاب ها خوانده نشده اند. مقداری از متون معاصر نیز درحال اضافه شدن هستند. البته در مورد متون معاصر، خیلی وقت ها از وبگاه های دیگری استفاده می نماییم. چون آنها دارند و شاید نیاز نباشد ما خودمان برای کار فرهنگ نویسی وقت صرف نماییم. حالا اگر قرار باشد این پیکره را جداگانه در نظر بگیریم، ممکنست به تدریج این متون را هم بخوانیم و اضافه نماییم. مسلما هزینه خیلی زیادی هم صرف این کار شده است چون کارکنان فرهنگستان در حین کار جاری خود، ضمن خواندن این کتاب ها مدخل ها را انتخاب کردند، حروف نگاری و بازنگری هم انجام شده است. البته ممکنست غلط هایی در آنها باشد، اما به هر حال زمان زیادی صرف شده.
وی در پاسخ به این پرسش که چرا با وجود آزمایشی بودن این سامانه و البته مشارکت پژوهشگران فرهنگستان در جمع آوری آن، انتقادهایی(ایسنا درحال پیگیری و بررسی این انتقادها است) نسبت به سامانه ایجادشده وجود دارد نیز می گوید: من هنوز انتقادی نشنیده ام. فقط یک عده گفته بودند که چرا زودتر از موعد منتشر گردید. در حقیقت ماجرا از این قرار بود که وقتی خودمان درحال بررسی این سامانه بودیم، یک عده زودتر دیده بودند - بدون اینکه اعلام شده باشد - در صورتیکه خودمان درحال امتحان کردن و مذاکره با شرکتی که قرارداد داشتیم، بودیم. با این وجود، ممکنست انتقادهایی هم وجود داشته باشد.
پرویزی در توضیح بیشتر می افزاید: متاسفانه ما بسیار تحت فشار قرار گرفتیم، برای اینکه جوی در فضای مجازی شکل گرفت که فرهنگستان پیکره ای آماده کرده اما فقط استادان فرهنگستان از آن بهره برداری می کنند و نمی خواهند بیرون بدهند و یک عده دارند سوء استفاده می نمایند و مقالات شان را بر طبق آنها می نویسند. در صورتیکه در فرهنگستان یک عده کار می کنند و هر روز با این واژه ها سروکار دارند. این پیکره درون سازمانی است و قرار نبوده برای عموم نوشته شود.
او با اشاره به اینکه فرهنگ جامع زبان فارسی حاوی اطلاعات این پیکره خواهد بود، می گوید: هیچ جا همه اسناد و مدارک شان را حین کار منتشر نمی کنند؛ چه پیکره زبان فارسی باشد و چه هر چیز دیگری. اما این پیکره بعنوان پیکره زبان فارسی نوشته نشده، بلکه بعنوان پیکره برای فرهنگ جامع زبان فارسی نوشته شده. برای همین ممکنست در ساختار آن اشکالاتی وجود داشته باشد. اما چون اصرار بود که در اختیار عموم قرار بگیرد، با همان وضعیت موجود در اختیار عموم قرار گرفت. اگر به ساختار اشکالی گرفته می شود، به این دلیل است که چیزی را از ما خواستند که برای عموم نوشته نشده بود. بنابراین، طبیعی است، ممکنست مشکلاتی وجود داشته باشد.
نسرین پرویزی در عین حال بیان می کند: چون فرهنگ جامع زبان فارسی هم بصورت برخط عرضه می شود و هم بصورت چاپی، ممکنست نواقصی داشته باشد. اما صورت نرم افزاری دائما به روز می شود. با این وجود چون کتاب های قدیمی حدودا همه خوانده شده اند، بعید است به مطلبی درباره واژه های قدیمی بربخوریم. باز هم اگر فردی مطلب تازه ای پیدا کرد، به ما معرفی نماید تا خوانده و اضافه شود. نسخه ای که در اختیار عموم است، از نظر ما دیگر اصلاحاتی ندارد، ولی فقط داریم اهتمام می نماییم اگر بتوانیم تمام منابعی را که خوانده ایم به این پیوست نماییم تا کار کسانی که می خواهند از این پیکره استفاده کنند، راحت شود. البته این کار مقداری زمان و هزینه می طلبد و با وضع بودجه فعلی شاید مشکل باشد. تا حالا از حدود ۱۵۰۰ نسخه توانسته ایم حدود ۳۰۰ نسخه را برای پیوست آماده نماییم.
او در آخر از افرادی که به این سامانه مراجعه می کنند خواست تا اگر اشکالاتی را در آن می بینند، به فرهنگستان زبان و ادب فارسی اعلام کنند.
منبع: atrotan.ir
این مطلب را می پسندید؟
(1)
(0)
تازه ترین مطالب مرتبط
نظرات بینندگان در مورد این مطلب