توماس مان و تاریخ
مان مثل هم وطنش اسوالد اشپنگلر سیر تاریخ را در بالندگی، توقف و رکود و بعد انحطاط و سقوط می دید، با این تفاوت که اشپینگلر از جامعه و تمدن گفت و مان داستان خانواده ای را روایت کرد. اما روند یکسان است؛ مثل گیاهی که می روید، رشد می کند، پژمرده می شود و می میرد و جای خودرا به گیاه دیگری می دهد.
به گزارش عطر و تن به نقل از ایسنا، روزنامه اعتماد نوشت: «تابستان ۱۹۵۵ در چنین روزی دار فانی را وداع گفت. در شاهکارش، خاندان بودنبورک، از زبان شخصیت اصلی می گوید: «من چیزی را می دانم که هنوز به فکر تو نرسیده. من زندگی و تاریخ آنرا می شناسم. می دانی که اغلب نشانه ها و مظاهر دیدنی و ملموس خوشبختی و پیشرفت تازه وقتی به چشم می خورند که در حقیقت راه سراشیب از مدت ها پیش شروع شده بوده. طول می کشد تا این نشانه های بیرونی به ما برسند. مثل این ستاره ای که آن بالا می درخشد و نمی دانیم که از مدت ها پیش آغاز نموده نورش را از دست بدهد یا مدت هاست خاموش شده.»
راست می گفت. تاریخ را می شناخت. حتی اگر فقط همین یک رمان را، یعنی خاندان بودنبورک - که به اعتبار آن برنده نوبل ادبی هم شد (سال ۱۹۲۹) - در نظر بگیریم و درباره اش بر همین مبنا داوری نماییم (و نوشته های بعدی اش مثل یوسف و برادرانش یا ماریو و جادوگر را کنار بگذاریم). خانواده ای از طبقه سوداگر آلمان با سخت کوشی و بهره گیری از فرصت های موجود می بالد و ثروتمند می شود. بزرگ این خانواده هم بسیار جاه طلب است و هم مهربان و شریف و پایبند به مجموعه ای از اصول اخلاقی. «پسرم هر روز جدی و باانگیزه تلاش کن! اما کاری نکن که شب ها خواب به چشم هایت نیاید.» بزرگ ترین عمارت شهر را از رقیب تجاری ورشکسته اش می خرد اما چندی بعد افسرده از مرگ همسرش، بیمار و بستری می شود و با یک سرماخوردگی ساده از پا می افتد. قبل از مرگ، تجارتخانه را برای پسر و وارثش باقی می گذارد و با این جمله که «موفق باشی، ژان، نترس!» می میرد. ژان در همان مسیر پدرش قدم برمی دارد، بنگاه تجاری خانوادگی را توسعه می دهد و به جمع تصمیم گیران شهر راه می یابد. بی خطا نیست و چند بار - همچون در انتخاب داماد - فریب می خورد اما مثل پدرش به اصولی که به آنها معتقد می باشد پایبند می ماند. دخترش تونی و پسرانش توماس و کریستیان که هرکدام خاصیت هایی خاص خود دارند داستان را جلو می برند. کریستان خوشگذران و مسئولیت گریز است و تونی هم دو بار در ازدواج شکست می خورد و در نقش بازنده و «بازیچه سرنوشت» فرو می رود. «توماس حالا باید یکه و تنها بجنگی... باید با چنگ و دندان بجنگی و نگذاری خانواده بودنبورک از پا دربیاید.»
توماس می جنگد اما شرایط زمانه تغییر کرده است و شیوه های قدیمی تجارت مناسب مقتضایت جدید نیست. خودش هم چند اشتباه و یک معامله مشکوک - و البته پرزیان - می کند و عزم و اراده اش سست می شود: «برای اولین بار با گوشت و پوست خود بی رحمی و درنده خویی کار تجارت را تجربه کرده بود و دیده بود که چگونه همه احساسات خوب و اصیل و پاک در مقابل انگیزه های جدید رنگ می بازد و محو می شود.» پسر و تنها وارثش هم هیچ تمایلی به تجارت ندارد و حتی به اصل و نسب و اعتبار خانوادگی هم اعتنایی نمی نماید. توماس، ضعف و زوال خانواده اش را می بیند، برای نجات از ورشکستگی آن عمارت مشهور را به رقیبی تازه نفس می فروشد (چنان که پدربزرگش سال ها پیش آنرا از رقیبش خریده بود) و در مرگی بدهنگام از داستان بیرون می رود. پسرش نیز از تب تیفوئید می میرد، کریستیان نیمه مجنون در تیمارستانی بستری می شود و رمان در سایه ای از ناامیدی و افول به اختتام می رسد.
مان مثل هم وطنش اسوالد اشپنگلر سیر تاریخ را در بالندگی، توقف و رکود و بعد انحطاط و سقوط می دید، با این تفاوت که اشپینگلر از جامعه و تمدن گفت و مان داستان خانواده ای را روایت کرد. اما روند یکسان است؛ مثل گیاهی که می روید، رشد می کند، پژمرده می شود و می میرد و جای خودرا به گیاه دیگری می دهد.»
این مطلب را می پسندید؟
(1)
(0)
تازه ترین مطالب مرتبط
نظرات بینندگان در مورد این مطلب